Tinye aka, kụziere, (na-atụ anya) ịgba ọgwụ mgbochi
Ọnwa Immunization Awareness nke mba (NIAM) bụ emume kwa afọ n'August nke na-egosipụta mkpa ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa dị maka ndị nọ n'afọ ndụ niile. Ọ dị ezigbo mkpa maka ndị ọrịa nwere ụfọdụ ọnọdụ ahụike ka ọ dị ọhụrụ na ịgba ọgwụ mgbochi akwadoro ebe ọ bụ na ha nọ n'ihe ize ndụ dị elu maka nsogbu sitere na ọrịa ụfọdụ na-egbochi ọgwụ mgbochi.
Onye ọ bụla na-ahụ maka nlekọta mbụ nwere ahụmahụ ndị a. Ị na-enye ndụmọdụ ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa (ma ọ bụ ndụmọdụ ọzọ), onye ọrịa jụrụ. Ahụmahụ ụlọ ule a mgbe m ka na-amalite ọtụtụ ọnwa gara aga ga-eju m anya. Lee m nọ, onye a na-akpọ “ọkachamara” nke onye ọrịa na-abata ịhụ, nweta ndụmọdụ, ma ọ bụ ọgwụgwọ… na ha na-ekwu mgbe ụfọdụ, “Enweghị ekele.”
Ọjụjụ ọgwụ mgbochi COVID-19 abụghị ihe ọhụrụ. Anyị niile enweela ndị ọrịa jụrụ nyocha maka ọnọdụ dị ka ọrịa cancer colorectal, ọgwụ mgbochi dịka HPV (papillomavirus mmadụ), ma ọ bụ ndị ọzọ. Echere m na m ga-ekekọrịta otu ọtụtụ ndị dọkịta ma ọ bụ ndị na-enye ọrụ si aga ọnọdụ ndị a. Anụrụ m okwu magburu onwe ya site n’aka Jerome Abraham, MD, MPH nke masịrị ọtụtụ n’ime anyị bụ́ ndị na-ege ntị.
Enwere ihe kpatara ya
Ọ dịghị mgbe anyị na-eche na onye na-egbu ọgwụ mgbochi na-eme nke a n'amaghị ama. A na-enwekarị ihe kpatara ya. Enwekwara ụdịdị sara mbara n'etiti ọjụjụ doro anya na enweghị mmasị. Ihe kpatara ya nwere ike ịgụnye enweghị agụmakwụkwọ ma ọ bụ ozi, mmerụ ahụike omenala ma ọ bụ eketara, enweghị ike ịga ụlọ ọgwụ, enweghị ike iwepụ oge n'ọrụ, ma ọ bụ nrụgide sitere n'aka ndị ezinụlọ na ndị enyi ka ha ghara irube isi.
Ọ na-agbadakarị n'otu echiche maka nchekwa. Gị dị ka onye na-eweta chọrọ ihe kacha dịrị nchebe maka onye ọrịa gị yana onye ọrịa gị chọrọ ihe kacha dịrị ha mma. N'ala ala maka ụfọdụ, ha kwenyere na mmerụ ahụ sitere na ọgwụ mgbochi ahụ ka njọ karịa ọrịa ahụ. Iji mezuo ọrụ anyị dị ka ndị nlekọta anyị ga-:
- Wepụta oge iji ghọta obodo anyị na ihe kpatara ha nwere ike ịla azụ.
- Anyị niile kwesịrị ịma otú e si amalite mkparịta ụka na-arụpụta ihe na inwe mkparịta ụka siri ike.
- Ndị na-enye ihe kwesịrị ịgakwuru obodo ndị nwere mkpa ma wulite mmekọrịta.
- Cheta ịlụ ọgụ maka ndị chọrọ nlekọta ahụike ka mma.
Ozi na-ezighi ezi? Tinye aka!
Ee, anyị anụwo ya niile: "akara nke anụ ọhịa," microchips, gbanwee DNA gị, magnets, wdg. Yabụ, kedu ka ọtụtụ ndị na-enye ọrụ si aga nke a?
- Jụọ ajụjụ a. "Ị ga-enwe mmasị ịnweta ọgwụ mgbochi?"
- Jiri ndidi gee ntị. Jụọ ajụjụ na-esochi, "gịnị mere ị na-eche otú ahụ?"
- Dakọtara na onye ọrịa maka nchekwa. Nke a bụ ebumnuche gị niile.
- Jụọ maka ihe mgbaru ọsọ ndị ọzọ: "Gịnị na-akpali gị ịchọ ime ka ndụ dịghachi otú ọ dị?" Gee ntị.
- Anyị dị ka ndị na-enye ọrụ kwesịrị ịrapara na ozi anyị maara. Ọ bụrụ na anyị amaghị azịza ajụjụ a, anyị kwesịrị ikwu otú ahụ. Ọtụtụ mgbe, m na-aza “ka m chọpụta gị.”
Gụzie
Omenala bụ isi. Anyị ga-echeta maka ụfọdụ obodo, enwere ihe nketa nke trauma ahụike nke gụnyere nnwale dị ize ndụ ma ọ bụ n'onwe ya. Taa, ọtụtụ ndị ọrịa ka na-agbasi mbọ ike ịgakwuru dọkịta. Ọbụna mgbe ha chọtara dọkịta, enwere ike inwe mmetụta na a na-eleghara nchegbu ha anya ma ọ bụ mebie nchegbu ha. Ee, ụfọdụ na-atụ egwu inye ozi nkeonwe. Ya mere, ọbụlagodi na ọnụ ọgụgụ ọnwụ dị elu na mpaghara ụfọdụ sitere na ọrịa dịka COVID-19, a ka nwere ịla azụ dị elu. Anyị agaghị echefu na ọtụtụ ka nwere ihe mgbochi ego, enweghị ụgbọ njem, enweghị ịntanetị, ma ọ bụ egwu mgbaàmà sitere na ọgwụ mgbochi nwere ike ime ka ha ghara ọrụ.
Abara enwe
Monkeypox bụ nje “zoonotic”. Nke a pụtara na ọ na-esi na anụmanụ na-ebufe mmadụ. Ụfọdụ anụmanụ ndị nwere ike ịgbasa ya gụnyere ụdị enwe dị iche iche, oke ndị nwere nnukwu akpa, ụlọ obibi ndị Africa, na ụfọdụ ụdị squirels. Dịka edere nke a, enwere ikpe 109 enwetara na Colorado. Ọtụtụ ikpe dị na New York, California, Texas, na Chicago.
Ọrịa ahụ bụ otu ezinụlọ nke nje na kịtịkpa. Mgbaàmà ya na-adịkarị otu, ma ọ dịghị njọ dị ka kịtịkpa. Ndị dọkịta na-ahụ maka ahụike chọpụtara ọrịa mbụ nke enwe na 1958 n'oge ntiwapụ abụọ na enwe na-echekwa maka nyocha.
Ọtụtụ ndị mmadụ butere nje virus enwe na-enwe ọrịa dị nro na-egbochi onwe ya ọbụlagodi na enweghị ọgwụgwọ a kapịrị ọnụ. Echiche a dabere na ọnọdụ ahụike onye ọrịa yana ọkwa ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa.
O nwere ụfọdụ ndị ekwesịrị ka a gwọọ ha, gụnyere ndị nwere nnukwu ọrịa na-efe efe, ndị na-adịghị ahụkebe na ndị na-erubeghị afọ asatọ. Ụfọdụ ndị ọchịchị na-atụ aro ka ndị dị ime ma ọ bụ na-enye nwa ara ka a gwọọ ha. Enweghị ọgwụgwọ akwadoro ugbu a maka ọrịa nje na-efe efe enwe, mana ọgwụ nje emepụtara maka ndị ọrịa nwere obere kịtịkpa nwere ike ịdị irè megide oria enwe.
A na-arụrịta ụka banyere ma ọnya enwe bụ ọrịa a na-ebute site na mmekọahụ, ikekwe karịa nke ọma, ọ bụ ọrịa nwere ike ibunye site na mmekọahụ. N'ụzọ ụfọdụ ọ dị ka herpes na-agbasa site na kọntaktị akpụkpọ na akpụkpọ ahụ.
Ọtụtụ ndị mmadụ na-enwe ụdị mgbaàmà abụọ nke enwe. Ntọala mbụ na-eme ihe dị ka ụbọchị ise ma na-agụnye ahụ ọkụ, isi ọwụwa ma ọ bụ azụ mgbu, ụbụrụ lymph fụrụ akpụ na ike dị ala.
Ụbọchị ole na ole ka ọ nwesịrị ahụ ọkụ, ọkụ ọkụ na-apụtakarị n'ahụ onye butere ọrịa enwe. Ihe nfụkasị ahụ dị ka ọnya ma ọ bụ ọnya nwere ike ịpụta n'ọtụtụ akụkụ ahụ, gụnyere ihu, obi, ọbụ aka na ọbụ ụkwụ. Nke a nwere ike ịdịru izu abụọ ma ọ bụ anọ.
Ogwu ogwu enwe?
FDA kwadoro ọgwụ mgbochi JYNNEOS - nke a makwaara dị ka Imvanex - maka igbochi kịtịkpa na enwe. Enyere iwu ọgwụ ndị ọzọ. Ogwu ogwu JYNNEOS na-agụnye gbaa abụọ, ebe a na-ewere ndị mmadụ ka agbanyere ọgwụ mgbochi nke ọma ihe dị ka izu abụọ ka agbachara nke abụọ gasịrị. Enyerela ọgwụ mgbochi nke abụọ, ACAM2000T, ohere ịgbasawanye maka pox enwe. Nke a bụ naanị otu ogbugba. A na-atụ aro ya maka ndị dị ime, ụmụ ọhụrụ na-erubeghị otu afọ, ndị usoro ahụ ji alụso ọrịa ọgụ adịghị ike, ndị nwere ọrịa obi, na ndị nwere nje HIV. A na-ewere gị ka ịgba ọgwụ mgbochi izu anọ ka agbachara. Ọgwụ mgbochi ndị a dị mkpụmkpụ ma onye na-enye gị ga-achọ ka ya na Ngalaba Ahụike na gburugburu ebe obibi na Colorado rụọ ọrụ iji hazie.
Ndị ọkachamara n'ịgwọ ahụike na-atụ aro ka ndị mmadụ mee ihe ndị a iji nyere aka gbochie mgbasa nke enwe:
- Zenarị mmekọrịta chiri anya na anụ ahụ na akpụkpọ ahụ gị na onye nwere ihe ọkụ ọkụ dị ka nke enwe. A na-ele mmadụ anya dị ka onye na-efe efe ruo mgbe ọkụ ọkụ gwọchara kpamkpam.
- Gbalịa ka ị ghara imetụ ihe ndina, uwe, ma ọ bụ ihe ndị ọzọ nwere ike metụrụ onye nwere oria enwe aka
- Jiri ncha na mmiri na-asa aka ugboro ugboro
Ozi di oke
Achọpụtara m na ọ bụrụ na anyị dị ka ndị na-enye ọrụ na ndị dọkịta na-edobe ozi isi ise, nke a bụ ụzọ kacha mma anyị si eme:
- Ọgwụ mgbochi ahụ bụ iji chebe gị. Ebumnuche anyị bụ ka ị nweta ndụ gị kacha mma.
- Mmetụta dị n'akụkụ bụ ihe nkịtị ma nwee ike ijikwa ya.
- Ọgwụ mgbochi ọrịa a na-arụ ọrụ nke ukwuu n'ime ka ị pụọ n'ụlọ ọgwụ na ndụ.
- Ewubere ndụmọdụ ndị a n'afọ nke nyocha a pụrụ ịdabere na ya, nke ọha na eze nwere.
- Atụla egwu ajụjụ.
Ọ dịghị onye bụ ihe efu efu
Ọ dị mkpa karịsịa na ọ nweghị onye mmụọ ọjọọ na-eme maka ịjụ ndụmọdụ ahụike. Ndị ọrịa niile chọrọ ịnọ na nchekwa. Ebumnuche anyị dị ka ndị nlekọta bụ imeghe ọnụ ụzọ ahụ, n'ihi na ka oge na-aga, a ga-atụlekwu ihe. N'ofe mba ahụ, otu "n'ezie ọ bụghị" gbasara ịgba ọgwụ mgbochi COVID-19 dara site na 20% ruo 15% n'ime ọnwa atọ gara aga nke 2021. Ebumnuche anyị bụ ịkụziri na inwe ndidi, na ndị ọrịa anyị. Anyị maara na ndị ọrịa niile na-akpali iche na iche. Mgbe ụfọdụ nzaghachi m kacha mma mgbe m nụrụ enweghị mmasị ma ọ bụ nkwenye n'echiche m na-amaghị bụ ịsị "nke ahụ adabaghị na ahụmịhe m."
N'ikpeazụ, n'akụkụ nke ọzọ, ihe karịrị 96% nke ndị dibịa n'ofe mba ahụ ka a gbara ọgwụ mgbochi megide COVID-19. Nke a gụnyere m.
Ngwa ọrụ
cdc.gov/vaccines/covid-19/hcp/index.html
cdc.gov/vaccines/events/niam/parents/communication-toolkit.html
cdphe.colorado.gov/diseases-a-to-z/monkeypox
cdc.gov/poxvirus/monkeypox/pdf/What-Clinicians-Need-to-Know-about-Monkeypox-6-21-2022.pdf