Ụdị na PTSD
Anyị niile na-adabere na ụkpụrụ, ma ọ bụ ịnyagharị okporo ụzọ, igwu egwuregwu, ma ọ bụ ịmata ọnọdụ a maara nke ọma. Ha na-enyere anyị aka imeri ụwa gbara anyị gburugburu n'ụzọ dị irè karị. Ha na-enyere anyị aka ka anyị ghara ịdị na-agụkarị iberibe ozi ndị gbara anyị gburugburu iji ghọta ihe na-emenụ.
Ụkpụrụ na-eme ka ụbụrụ anyị hụ usoro n'usoro n'ụwa gbara anyị gburugburu ma chọta iwu ndị anyị nwere ike iji mee amụma. Kama ịnwa ịnweta ozi n'ime ibe ndị na-enweghị njikọ, anyị nwere ike iji ụkpụrụ ahụ mee ka echiche nke ihe na-eme gburugburu anyị.
Ikike a dị ukwuu nke ịkọwapụta ụwa anyị gbagwojuru anya nwekwara ike imerụ ahụ, ọkachasị ma ọ bụrụ na anyị enwetala ihe ọghọm. O nwere ike ịbụ mmerụ ahụ a kpachapụrụ anya merụọ ahụ, ihe mberede na-akpata obi mgbawa, ma ọ bụ egwu egwu nke agha. Mgbe ahụ, ụbụrụ anyị nọ n'ihe ize ndụ nke ịhụ usoro nke nwere ike ichetara anyị, ma ọ bụ kpalite n'ime anyị, mmetụta anyị nwere n'oge ihe mberede ahụ n'ezie.
June bụ Ọnwa Ọhụụ Mgbasa Ozi Mba (PTSD). na e bu n'obi ime ka ọha na eze mara banyere nsogbu ndị metụtara PTSD, belata mkparị metụtara PTSD, ma nyere aka hụ na ndị na-ata ahụhụ site na ọnya na-adịghị ahụ anya nke ahụmahụ trauma nwetara ọgwụgwọ kwesịrị ekwesị.
A na-eme atụmatụ na ihe dị ka nde mmadụ 8 nwere PTSD na United States.
Kedu ihe bụ PTSD?
Isi okwu nke PTSD yiri ka ọ bụ nsogbu ma ọ bụ adịghị arụ ọrụ na otu esi echeta trauma. PTSD bụ ihe nkịtị; n'etiti 5% na 10% nke anyị ga-enweta nke a. PTSD nwere ike ịmalite ma ọ dịkarịa ala otu ọnwa ka ihe omume traumatic gasịrị. Tupu mgbe ahụ, ọtụtụ ndị na-agwọ ọrịa na-ewere mmeghachi omume ahụ dị ka "ihe omume nrụgide dị ukwuu," mgbe ụfọdụ a na-achọpụta dị ka nnukwu nsogbu nchekasị. Ọ bụghị onye ọ bụla nwere nke a ga-aga n'ihu ịzụlite PTSD, mana ihe dịka ọkara ga-. Ọ bụrụ na mgbaàmà gị dị ogologo karịa otu ọnwa, ọ dị mkpa ka a nyochaa maka PTSD. Ọ nwere ike ịmalite ma ọ dịkarịa ala otu ọnwa mgbe ihe omume traumatic ruru eru, karịsịa ihe omume nke gụnyere egwu ọnwụ ma ọ bụ mmerụ ahụ na iguzosi ike n'ezi ihe. Nke a bụ ihe a na-ahụkarị n'ofe na otu niile.
Nke a na-adịghị arụ ọrụ n'otú ụbụrụ si echeta trauma gara aga na-eduga n'ọtụtụ mgbaàmà ahụike uche nwere ike ime. Ọ bụghị onye ọ bụla na-agabiga ihe omume traumatic ga-etolite PTSD. Enwere ọtụtụ nyocha na-eme maka onye n'ime anyị nwere ike ịmalite iche echiche ugboro ugboro, ma ọ bụ ịgba egwu, nke nwere ike ịkpata PTSD.
Ọ bụ ihe a na-ahụkarị na ndị ọrịa na-ahụ onye na-ahụ maka nlekọta mbụ ha mana ọ dị nwute na achọpụtaghị ya. Ụmụ nwanyị nwere ike ịnweta nyocha ugboro abụọ ma e jiri ya tụnyere ụmụ nwoke. Ọ bụghị iwu na ị ga-abụ onye agha. Ndị nọ n'ime na n'èzí ndị agha na-enwe ahụmahụ dị egwu.
Kedu ụdị trauma ejikọtala na PTSD?
Ọ dị mkpa ịmara ọ bụ ezie na ihe dị ka ọkara nke ndị toro eto enwewo ahụmahụ traumatic, ihe na-erughị 10% ịzụlite PTSD. Ụdị trauma nke ejikọrọ na PTSD:
- Ime ihe ike mmekọrịta nwoke na nwanyị - ihe karịrị 30% nke ndị ihe ike metụtara mmekọahụ enwetala PTSD.
- Ahụmahụ nhụsianya nke mmekọrịta mmadụ na ibe ya - dị ka ọnwụ a na-atụghị anya ya ma ọ bụ ihe omume ọgbaghara ọzọ nke onye a hụrụ n'anya, ma ọ bụ ọrịa na-eyi ndụ egwu nke nwatakịrị.
- Ime ihe ike n'etiti mmadụ - nke a gụnyere mmetọ anụ ahụ nwata ma ọ bụ ịhụ ime ihe ike n'etiti mmadụ, mwakpo anụ ahụ, ma ọ bụ iyi egwu site na ime ihe ike.
- Isonye na ime ihe ike ahaziri ahazi - nke a ga-agụnye ikpughe ọgụ, ịgba akaebe ọnwụ/oke mmerụ ahụ, na mberede ma ọ bụ kpachapụrụ anya kpatara ọnwụ ma ọ bụ mmerụ ahụ dị egwu.
- Ihe ndị ọzọ na-eyi ndụ egwu egwu - dị ka ụgbọ ala ụgbọ ala na-eyi ndụ egwu, ọdachi na-emere onwe ya, na ndị ọzọ.
Kedu ihe mgbaàmà ahụ?
Echiche na-akpaghasị anya, izere ihe ndị na-echetara gị mmerụ ahụ, na ịda mbà n'obi ma ọ bụ nchegbu bụ ihe mgbaàmà na-emekarị. Mgbaàmà ndị a nwere ike ibute nnukwu nsogbu n'ụlọ, ọrụ, ma ọ bụ mmekọrịta gị. Ihe mgbaàmà PTSD:
- Mgbaàmà ntinye aka - "na-enwetaghachi," echiche ndị na-achọghị, mgbake azụ.
- Mgbaàmà nke izere - ịzere ihe omume, ndị mmadụ ma ọ bụ ọnọdụ ndị na-echetara ndị mmadụ trauma ahụ.
- Ọnọdụ ịda mbà n'obi, ịhụ ụwa dị ka ebe dị egwu, enweghị ike ijikọ ndị ọzọ.
- N'ịbụ ndị na-ama jijiji ma ọ bụ "na-ọnụ," karịsịa mgbe ọ malitere mgbe ọ nwesịrị ihe mberede.
- Ịrahụ ụra siri ike, nrọ nrọ na-akpaghasị.
Ebe ọ bụ na enwere nsogbu ahụike omume ndị ọzọ na-ejikọta PTSD, ọ dị mkpa ka onye na-ahụ maka gị nyere gị aka dozie nke a. Ọ dị mkpa ka ndị na-enye ọrụ jụọ ndị ọrịa ha banyere trauma gara aga, karịsịa mgbe enwere nchekasị ma ọ bụ mgbaàmà ọnọdụ.
Ọgwụgwọ
Ọgwụgwọ nwere ike ịgụnye ngwakọta nke ọgwụ na psychotherapy, mana psychotherapy n'ozuzu nwere ike nweta uru kacha ukwuu. Psychotherapy bụ ọgwụgwọ mbụ kachasị amasị maka PTSD ma ekwesịrị ịnye ya ndị ọrịa niile. Egosiputara usoro ọgwụgwọ uche nke trauma lekwasịrị anya ka ọ dị oke irè ma e jiri ya tụnyere naanị ọgwụ ma ọ bụ ọgwụgwọ "anaghị emerụ ahụ". Usoro ọgwụgwọ uche na-elekwasị anya na trauma na-adabere na ahụmahụ nke ihe ndị na-akpata ọdachi gara aga iji nyere aka na nhazi nke ihe omume na mgbanwe nkwenkwe banyere trauma gara aga. Nkwenkwe ndị a banyere mmerụ ahụ gara aga na-ebutekarị nnukwu nsogbu na ọ naghị enye aka. Ọgwụ dị iji kwado ọgwụgwọ ahụ ma nwee ike inye aka nke ukwuu. Na mgbakwunye, maka ndị na-ata ahụhụ nwere nrọ na-enye nsogbu, onye na-ahụ maka gị nwekwara ike inye aka.
Kedu ihe ndị dị ize ndụ maka PTSD?
A na-emesi ike na-arịwanye elu n'ịchọpụta ihe ndị na-akọwa ọdịiche dị n'otu n'otu na nzaghachi na trauma. Ụfọdụ n'ime anyị na-esi ike karị. Enwere ihe gbasara mkpụrụ ndụ ihe nketa, ahụmahụ nwata, ma ọ bụ ihe omume ndụ ndị ọzọ na-akpata nrụgide nke na-eme ka anyị ghara ịdị mfe?
Ọtụtụ n'ime ihe omume ndị a na-emekarị, na-ebute ọtụtụ ndị mmadụ metụtara. Ntụle sitere na nyocha nke nnukwu, ihe nlere anya obodo na-anọchite anya obodo na mba 24 mere atụmatụ ohere ọnọdụ PTSD maka ụdị ihe mberede iri abụọ na itoolu. Ihe ize ndụ ndị a chọpụtara gụnyere:
- Akụkọ ihe mere eme nke ikpughe trauma tupu ihe omume traumatic index.
- Obere agụmakwụkwọ
- Obere ọnọdụ akụ na ụba ọha
- Ahụhụ nwata (gụnyere mmerụ ahụ / mmegbu nwata)
- Akụkọ gbasara mmụọ nke onwe na nke ezinụlọ
- Gender
- Race
- Nkwado mmekọrịta na-adịghị mma
- Mmerụ ahụ nke anụ ahụ (gụnyere mmerụ ahụ ụbụrụ ụbụrụ) dịka akụkụ nke ihe mberede ahụ
Otu isiokwu a na-ahụkarị n'ọtụtụ nyocha ndị ahụ egosila ọnụ ọgụgụ dị elu nke PTSD mgbe trauma ahụ bụ n'ebumnuche kama ọ bụghị n'ebumnobi.
N'ikpeazụ, ọ bụrụ na gị, onye ị hụrụ n'anya, ma ọ bụ enyi gị na-arịa nke ọ bụla n'ime mgbaàmà ndị a, ozi ọma ahụ bụ na e nwere ụzọ dị irè isi gwọọ ya. Biko gbapụta.
chcw.org/june-bụ-ptsd-awareness-ọnwa/
pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27189040/
aafp.org/pubs/afp/issues/2023/0300/posttraumatic-stress-disorder.html#afp20230300p273-b34