Njikọ dị n'etiti Ahụike gị, Mmụta, na Ego

blog
Wellness
Njikọ dị n’etiti ahụ ike gị, mmụta na ego

"Ihe mara mma gbasara mmụta bụ na ọ nweghị onye ga-anapụ gị ya" - BB King

a usoro ntanetị na-ekpuchi ụzọ ise nke Social Determinants of Health (SDoH), dịka akọwara ya Ahụ Ike 2030. Dị ka ihe ncheta, ha bụ: 1) agbata obi anyị ma wuo gburugburu, 2) ahụike na nlekọta ahụike, 3) ọnọdụ mmekọrịta mmadụ na ibe ya, 4) agụmakwụkwọ, na 5) nkwụsi ike akụ na ụba.¹Na post a, ọ ga-amasị m ilekwasị anya na mmetụta agụmakwụkwọ na nkwụsi ike akụ na ụba nwere ike inwe na ibe anyị, na nke ọzọ, nsonaazụ ahụike anyị.

A kọwawo mmụta dị ka “otu ihe kasị mkpa a pụrụ ịgbanwe ná mmekọrịta mmadụ na ibe ya banyere ahụ ike.”²Echiche bụ na agụmakwụkwọ na-esonye na nkwụsi ike akụ na ụba mmadụ niile na-eme nke ọma ma na-akwado ya. E gosiputala na ndị gụrụ nnukwu akwụkwọ gụrụ ogologo ndụ karịa ma nwee ahụike ma nwee obi ụtọ karịa ndị na-enweghị.³

Agụmakwụkwọ sokwa na ndụ ndụ. Nnyocha sitere na Princeton egosila na ndị America nwere ogo mahadum na-adịkarị ogologo ndụ karịa ndị na-enweghị. Ha nyochara ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ nde mmadụ 50 nke akwụkwọ ihe ndekọ ọnwụ site na 1990 - 2018 iji ghọta otú ọ ga-esi dị afọ iri abụọ na ise ruo afọ 25. Ha chọpụtara na ndị nwere akara ugo mmụta dị ndụ, na nkezi, afọ atọ karịa.⁴Nnyocha ọmụmụ ogologo oge sitere na Yale School of Medicine chọpụtara na n'ime ndị ha lebara anya na 30 afọ, "3.5% nke ndị isi ojii na 13.2% nke ndị isi ọcha nwere ogo mmụta sekọndrị ma ọ bụ obere nwụrụ na oge ọmụmụ ihe ahụ [ebe naanị] 5.9 Pasent nke ndị isi ojii na 4.3% nke ndị ọcha nwere ogo mmụta mahadum anwụọla. ”⁵

Kedu ihe kpatara ya, kedu ihe ọ bụ banyere agụmakwụkwọ nke na-eme ka anyị dị ogologo ndụ ma nwee ahụ ike?

Dabere na Isi Ihe kpatara ya, agụmakwụkwọ na ihe ndị ọzọ metụtara ọha (gụọ SDoH) bụ isi sekpụ ntị na ahụ ike anyị n'ihi na ha “na-ekpebi ịnweta ọtụtụ ihe na ihe ndị na-abụghị ihe onwunwe dịka ego, agbataobi dị mma, ma ọ bụ ụdị ahụike dị mma, ha niile chebe ma ọ bụ mee ka ahụike dịkwuo elu. ”² Ozizi ọzọ, bụ́ Human Capital Theory, jikọtara agụmakwụkwọ ozugbo na ụba akụ̀ na ụba ya site n'ikwu na agụmakwụkwọ bụ “ego na-eweta nloghachi site n’ịbawanye ihe.”²

Nke bụ isi, ịnwe agụmakwụkwọ ka elu na-eduga n'ịbawanye ohere ịnweta ihe ndị na-emetụta ahụike anyị. Ọ pụtara ịmatakwu ihe, inwekwu nkà na ngwá ọrụ ndị ọzọ iji nwee ihe ịga nke ọma. Na nke a, ohere ka ukwuu maka ọrụ na uto ọrụ na-abịa. Inweta ụgwọ ọnwa dị elu pụtara nkwụsi ike akụ na ụba gị, ezinụlọ gị, na nke ezinụlọ gị. Ọnụ, agụmakwụkwọ na nkwụsi ike akụ na ụba na-enye gị ike ibi na gburugburu ebe dị mma na nchekwa, ikekwe na obere mkpọtụ na mmetọ ikuku. Ha na-enye gị ohere itinyekwu ego na nri na ahụike dị ka nri na mmega ahụ, ma nye gị nnwere onwe na ikike ilekwasị anya na ahụike gị ka ị nwee ike ibi ogologo ndụ, ahụike, na ndụ obi ụtọ. Uru nke agụmakwụkwọ na nkwụsi ike akụ na ụba anaghị akwụsị akwụsị na gị, ma. Mmetụta ha na-enwe maka ọgbọ ndị na-abịa.

References