Ụbụrụ ngwere

M na-agbalịkarị ijikwa ọtụtụ efere ntugharị. Mmetụta m n'oge ndị a nwere ike ịdị site na mmetụta nke ịkagbu onwe m ruo n'echiche nke ụjọ.

N'otu n'ime oge ndị a n'oge na-adịbeghị anya, otu n'ime ụmụ ụmụ m nwere ọgụgụ isi nke ụlọ akwụkwọ kwuru "Papa, ịkwesịrị ịkwụsị iji ụbụrụ ngwere gị na-eche echiche ma jiri ụbụrụ ikwiikwii gị." Site n'ọnụ ụmụ ọhụrụ.

O kwuru eziokwu. O mere ka m chee echiche ka ụbụrụ (na nke a nke m) si emeghachi omume na nrụgide. Ọzọkwa, ịhụ na ewepụtara Wednesday mbụ nke Nọvemba dị ka Ụbọchị Nchegbu Mba, ekpebiri m ịmụkwu ihe.

Gịnị mere otu ụbọchị iji chee echiche banyere nrụgide? Ụbọchị ncheta nchekasị nke mba bụ awa 24 nke na-emesi eziokwu ahụ ike na ị naghị eme onwe gị amara site na imesi ike maka ọnọdụ ndị ị na-enweghị ike ịchịkwa. N'ezie, dị ka sayensị si kwuo, nrụgide na-adịghị ala ala na-eduga n'ịrụ ọrụ ọgụgụ isi na physiological.

Ị na-enwe nrụgide? Ọ bụghị naanị gị. Dị ka nnyocha e mere n'oge na-adịbeghị anya, ihe dị ka pasent 25 nke ndị America na-ekwu na ha na-enwe nrụgide dị elu na pasent 50 ọzọ na-ekwu na nrụgide ha dị oke.

Ọnụọgụ ndị a nwere ike ọ gaghị eju gị anya ebe ọ bụ na anyị niile na-enwe nsogbu nrụgide ọrụ, ezinụlọ na mmekọrịta.

Ngwere?

Achọghị m ịkatọ ndị fan ngwere nọ ebe ahụ. Yabụ, ka ị mata nke ọma, enwere akụkụ ụbụrụ gị nke a na-akpọ amygdala. Mgbe amygdala weghara, mgbe ụfọdụ a na-akpọ ya iji “ụbụrụ ngwere” gị na-eche echiche. Akụkụ a nke ụbụrụ gị na-ahazi mmetụta mmetụta ma nweta ozi gbasara ihe na-akpata nchekasị site na uche gị. Ọ bụrụ na ọ na-akọwa ozi ahụ dị ka ihe na-eyi egwu ma ọ bụ dị ize ndụ, ọ na-eziga ozi n'ụlọ ọrụ iwu ụbụrụ gị, nke a maara dị ka hypothalamus.

Mgbe hypothalamus gị nwetara mgbaama sitere na amygdala gị na ị nọ n'ihe egwu, ọ na-eziga akara na gland adrenal. Adrenals na-ebupụ adrenaline, na-eme ka obi gị na-akụ ngwa ngwa, na-agbanyekwu ọbara na uru ahụ na akụkụ ahụ gị.

Iku ume gị nwekwara ike ime ka ọ dị ngwa, na uche gị nwekwara ike na-akawanye mma. Ahụ gị ga-ahapụkwa shuga n'ọbara gị, na-eziga ume n'akụkụ niile dị iche iche. Nke a na-ebutekwa mmụba nke ihe a na-akpọ cortisol, nke a na-akpọ mgbe ụfọdụ hormone nchekasị, na-eme ka ị nwekwuo wired na ịmụrụ anya.

Nke a abụchaghị ihe ọjọọ. Ọ bụ ihe a na-akpọ mmeghachi omume “ọgụ ma ọ bụ ụgbọ elu”.

Ọgụ-ma ọ bụ ụgbọ elu

Nchegbu nwere ike ime ihe dị mkpa ma nwee ike inyere gị aka ịlanarị. Nye ndị nna nna anyị, nchekasị bụ ihe na-akpali akpali maka nlanarị, na-enye ha ohere izere ihe iyi egwu anụ ahụ n'ezie. Nke ahụ bụ n'ihi na ọ na-eme ka ahụ gị na-eche na ọ nọ n'ihe ize ndụ, ma na-akpalite "ọgụ ma ọ bụ ụgbọ elu" ịlanarị mode.

Ụdị ọgụ ma ọ bụ ụgbọ elu na-ezo aka na mgbanwe kemịkalụ niile na-eme n'ime ahụ gị iji kwado ya maka mmega ahụ. Ihe ị nwere ike ịmaghị bụ na nchekasị abụghị mgbe niile ihe ọjọọ. N'ọnọdụ ụfọdụ, dị ka mgbe ị na-amalite ọrụ ọhụrụ ma ọ bụ na-eme atụmatụ nnukwu ihe omume dị ka agbamakwụkwọ, nchekasị nwere ike inyere gị aka ilekwasị anya, kpalie gị ime nke ọma, na ọbụna melite arụmọrụ gị.

Mana ụfọdụ n'ime ihe kpatara nrụgide nwere ike ịdị mma n'ọnọdụ ndị a bụ na ọ dị mkpụmkpụ ma ọ na-enyere gị aka ị nweta ihe ịma aka ị maara na ị nwere ike imeri.

Otú ọ dị, inwe nrụgide n'ime ogologo oge, nwere ike imebi ahụ ike gị n'ezie na anụ ahụ. Nnyocha egosila njikọ dị n'etiti nrụgide na nsogbu na-adịghị ala ala dị ka ọbara mgbali elu (ọbara mgbali elu), ọrịa shuga, ịda mbà n'obi na ndị ọzọ.

Ọ bụ ezie na nzaghachi nrụgide a ka nwere ike inyere anyị aka ịlanarị ọnọdụ ndị dị ize ndụ, ọ bụghị mgbe niile nzaghachi ziri ezi na ọ na-abụkarị ihe na-abụghị nke na-eyi ndụ egwu. Nke ahụ bụ n'ihi na ụbụrụ anyị enweghị ike ịmata ọdịiche dị n'etiti ihe na-eyi egwu na ihe egwu egwu.

Mmetụta nkịtị nke nrụgide

N'ezie, mgbaàmà nrụgide nwere ike imetụta ahụ gị, echiche na mmetụta gị, na omume gị. Inwe ike ịmata mgbaàmà mgbakasị ahụ nkịtị nwere ike inyere gị aka ijikwa ha.

N'ime ahụ gị, ị nwere ike ịnwe isi ọwụwa, mgbakasị akwara, mgbu obi, ike ọgwụgwụ, iwe iwe, na nsogbu ihi ụra. Ọnọdụ gị nwere ike ịdị na-echegbu onwe gị, enweghị izu ike, na-eche na ọ naghị elekwasị anya, na-enwe mmetụta nke ike ọgwụgwụ, na-ewe iwe ma ọ bụ iwe, ma ọ bụ mwute na ịda mbà n'obi. Àgwà mgbakasị ahụ gụnyere iribiga nri ókè ma ọ bụ iri nri, iwe iwe, ịṅụ mmanya na-aba n'anya, ịṅụ sịga, ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ma ọ bụ ịghara imega ahụ ugboro ugboro.

Nchegbu… ntakịrị omimi

Nsogbu mgbakasị ahụ siri ike bụ nyocha nke uche nke nwere ike ime na ndị ọrịa n'ime izu anọ nke ihe egwu. Atụmatụ gụnyere nchekasị, oke egwu ma ọ bụ enweghị enyemaka, ịmegharị ihe omume ahụ, na omume ịzere. Ndị nwere nsogbu a nọ n'ihe ize ndụ dị ukwuu nke ịmalite nsogbu nrụgide posttraumatic. Trauma bụ ahụmahụ nkịtị. A na-eme atụmatụ na pasent 50 ruo 90 nke ndị okenye US na-enwe mmerụ ahụ n'oge ndụ ha.

Usoro ahụ macrotressor na-ezo aka na ihe omume na-akpasu iwe, dị ka ọdachi ndị sitere n'okike ma ọ bụ nke mmadụ mere, ebe okwu ahụ microstressor, ma ọ bụ nsogbu kwa ụbọchị, na-ezo aka na "ihe na-ewe iwe, nkụda mmụọ, na-enye nsogbu n'obi na-achọ ka n'ókè ụfọdụ mara azụmahịa kwa ụbọchị na gburugburu ebe obibi."

Psychologist Derald Sue, onye dere akwụkwọ abụọ na microaggression, na-akọwa okwu ahụ, sị: “Mkparị, mkparị, iwe na mkparị nke ndị àgwà, ndị inyom, ndị LGBT ma ọ bụ ndị a na-achụpụghị ahụmahụ na-enwe ná mmekọrịta ha na ndị mmadụ kwa ụbọchị.”

Nnyocha ya na nke ndị ọzọ egosila na microaggressions, ọ bụ ezie na ha dị ntakịrị na mgbe ụfọdụ mmejọ na-emeghị ihe ọjọọ, nwere ike ịkpata mmetụta uche n'ezie na ahụike uche nke ndị nnata ha. Ọnụ ọgụgụ a nwere ike ịkpata iwe na ịda mbà n'obi ma nwee ike belata nrụpụta ọrụ na ikike idozi nsogbu. Ọzọkwa, microaggressions nwere njikọ chiri anya na enweghị echiche doro anya, nke bụ àgwà, echiche efu, na echiche ndị anyị na-amaghịdị, nke nwere ike ịbanye n'uche anyị wee metụta omume anyị. A na-eme nyocha na-aga n'ihu maka nchikota mmetụta nke wepụrụ ndị mmadụ n'ime ogologo oge. Echiche a bụ na ọ nwere ike ịkọwa ụfọdụ nhụsianya ahụike enwere.

Mgbe ị ga-achọ enyemaka

Ọ bụrụ na ị maghị na nchekasị bụ ihe kpatara mgbaàmà gị, ma ọ bụ na i meela ihe iji belata na mgbaàmà gị na-aga n'ihu, hụ dọkịta gị. Onye nlekọta ahụike gị nwere ike ịchọ ịlele gị maka ihe ndị ọzọ. Ma ọ bụ tụlee ịhụ onye ndụmọdụ ọkachamara ma ọ bụ onye na-agwọ ọrịa nke nwere ike inyere gị aka n'ịzụlite nkà ndị ọzọ.

N'ikpeazụ, ọ bụrụ na ị na-enwe mgbu obi, karịsịa ma ọ bụrụ na ị na-enwekwa mkpụmkpụ ume, ọsụsọ, ọgbụgbọ, ubu ma ọ bụ ihe mgbu, nweta enyemaka mberede. Ndị a nwere ike ịbụ ihe mgbaàmà nke nkụchi obi ọ bụghị naanị nrụgide.

Ụbụrụ ikwiikwii kama

Ihe mgbaru ọsọ bụ ka anyị ghara ịbụ ndị "ụbụrụ ngwere" anyị metụtara kama kama iji "ụbụrụ ikwiikwii" anyị. Ụzọ ọzọ isi kwuo nke a bụ iji ụbụrụ anyị dum ka anyị na-emeri ihe ịma aka nke ndụ.

Ị nweghị ike ilekọta ndị ọzọ ọ gwụla ma ị na-eche maka onwe gị. Nke a pụtara izu ike, inye onwe gị oge na ohere iji hazie ihe ị na-eche, na-emega ahụ́, na-eri nri nke ọma (ọ bụghị iri nri nke ọma), ihi ụra nke ọma, inwetụ anwụ anwụ, mmiri na-ekpo ọkụ, na ịmachi ihe ọṅụṅụ caffeinated ị na-aṅụ na mmanya. Zere iji ihe ndị iwu na-akwadoghị.

Mee usoro ntụrụndụ dị ka iku ume miri emi, yoga, tai chi, ma ọ bụ ịhịa aka n'ahụ

Ịgabiga nsogbu abụghị ọsọ ọsọ kama ọ bụ ịgba ọsọ. Nwee ezi uche banyere ọnọdụ ahụ, mee onwe gị ọsọ ọsọ, ma mata ma nabata ihe ị nwere ike na enweghị ike ịchịkwa. Mgbe ọ dị gị ka ike gwụ gị, elegharala ya anya. Jiri nwayọọ. Kwuo mba mgbe ịchọrọ. O nweghị onye na-enwe mmetụta ndị a. Nọgidenụ na-achị ọchị.

Ọbụlagodi n'oge ndọpụ uche anụ ahụ, ịchọrọ njikọ mmekọrịta. Soro ndị ị hụrụ n'anya na-akpakọrịta mgbe niile. Wepụta oge gị na ndị ezinụlọ na ndị enyi gị. Na-ekwurịta okwu nke ọma, jụọ otú ha na-eme, na-ekwukwa eziokwu banyere otú ị na-eme. Ọ bụrụ na ịchọrọ enyemaka, adịla mpako ịrịọ maka ya, ọbụlagodi na ọ dị ndụmọdụ ọkachamara.

Ihe ị na-elekwasị anya na-emetụta mmetụta gị. Yabụ, chọta ihe ọma. Ọbụna ọrụ dị mfe nke ịmepụta ndepụta ekele, na-edepụta ihe atọ na-aga nke ọma kwa ụbọchị. Egosiputara omume a dị mfe iji belata nchekasị na ịda mbà n'obi, nke na-esokarị nrụgide.

Chọsie ike chọta ụzọ na-arụsi ọrụ ike iji jikwaa nrụgide gị. Ụzọ na-adịghị arụ ọrụ iji jikwaa nchekasị - dị ka ikiri telivishọn, ịnyagharị ịntanetị ma ọ bụ igwu egwuregwu vidio - nwere ike iyi ihe na-atụrụ ndụ, mana ha nwere ike ịbawanye nrụgide gị n'ime ogologo oge.

 

MICHAEL G. KAVAN, PhD; GARY N. ELSASSER, PharmD; na EUGENE J. BARONE, MD, Ụlọ Akwụkwọ Ọgwụ nke Mahadum Creighton, Omaha, Nebraska Am Ama dibịa. 2012 Oct 1;86(7):643-649.

Tụnyere ụdịdị abụọ nke ịtụ nchegbu: nsogbu kwa ụbọchị na nkwalite na nnukwu ihe omume ndụ. Kanner AD, Coyne JC, Schaefer C, Lazarọs RS

J Behav Med. 1981 Maachị; 4 (1):1-39.

https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/stress-management/in-depth/stress-symptoms/art-20050987

Jones KB. COVID-19: ahụike dọkịta n'oge ọrịa na-efe efe AFP. Eprel 7, 2020.