Ogwu 2021

Site n'aka CDC, ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa ga-egbochi ihe karịrị nde 21 ụlọ ọgwụ na ọnwụ 730,000 n'etiti ụmụaka ndị a mụrụ n'ime afọ 20 gara aga. Maka $1 ọ bụla etinyere na ọgwụ mgbochi, a na-echekwa ihe ruru $10.20 na ụgwọ ahụike ozugbo. Mana a chọkwuru agụmakwụkwọ ndị ọrịa iji kwalite ọnụego ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa.

Ya mere, gini bu nsogbu?

Ebe ọ bụ na a ka na-enwe akụkọ ifo buru ibu gbasara ọgwụ mgbochi, ka anyị banye.

Ọgwụ mgbochi mbụ

Na 1796, dibia bụ́ Edward Jenner chọpụtara na ndị na-edina mmiri ara ehi na-agbanarị kịtịkpa nke na-emetụta ndị bi n’ógbè ahụ. Nnwale ndị Jenner mere nke ọma na cowpox gosiri na ibunye onye ọrịa ahụ na cowpox chebere ha ka ọ ghara ịmalite kịtịkpa, ma nke ka mkpa, mere ka echiche ahụ bụrụ na ibunye ndị ọrịa mmadụ ụdị ọrịa ahụ, ma nke na-adịghị emerụ ahụ, nwere ike igbochi ndị mmadụ ịmalite nke ka njọ. A maara Jenner dị ka nna nke ọgwụ mgbochi ọrịa, a na-ekwu na ọ bụ onye mepụtara ọgwụ mgbochi mbụ n'ụwa. N'otu aka ahụ, okwu ahụ bụ "ọgwụ mgbochi" sitere na ohere, okwu Latịn maka ehi, nakwa na okwu Latịn maka cowpx bụ Vaccinae variolae, nke pụtara “obere mkpọnwụ ehi.”

N'agbanyeghị nke ahụ, ihe karịrị afọ 200 ka e mesịrị, ntiwapụ nke ọrịa ndị a pụrụ ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa ka dị, na n'akụkụ ụfọdụ nke ụwa na-arị elu.

Enwere nyocha dabere na webụ na Machị nke 2021 nke American Academy of Physicians Physicians gosipụtara ntụkwasị obi ọgwụ mgbochi bụ otu ihe ahụ ma ọ bụ mụbaa ntakịrị n'oge ọrịa COVID-19. Ihe dị ka 20% nke ndị mmadụ nyochara gosipụtara mbelata nke ntụkwasị obi nke ọgwụ mgbochi ahụ. Mgbe ị jikọtara eziokwu ahụ bụ na mmadụ ole na ole nwere ebe nlekọta bụ isi na ndị mmadụ na-enwetawanye ozi site na akụkọ, ịntanetị, na mgbasa ozi ọha, ọ bụ ihe kwere nghọta ihe kpatara na enwere otu ndị na-arụ ụka ọgwụ mgbochi na-adịgide adịgide. Ọzọkwa, n'oge ọrịa na-efe efe, ndị mmadụ na-enwetakarị ebe nlekọta ha na-emebu, na-eme ka ha nwee ike ịnweta ozi na-ezighi ezi.

Ntụkwasị obi bụ isi

Ọ bụrụ na ntụkwasị obi na ọgwụ mgbochi na-eduga n'inweta ọgwụ mgbochi dị mkpa maka onwe gị ma ọ bụ ụmụ gị, ebe enweghị ntụkwasị obi na-eme ihe dị iche, mgbe ahụ, 20% nke ndị mmadụ anaghị enweta ọgwụ mgbochi a tụrụ aro na-etinye anyị niile ebe a na US n'ihe ize ndụ maka ọrịa ndị nwere ike igbochi. O yikarịrị ka anyị ga-achọ opekata mpe 70% nke ndị mmadụ ka ọ ghara ibute COVID-19. Maka ọrịa na-efe efe dị ka measles, ọnụọgụ ahụ dị nso na 95%.

Ịla azụ ọgwụ mgbochi?

Ọjụjụ ma ọ bụ ọjụjụ ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa n'agbanyeghị na enwere ọgwụ mgbochi na-eyi egwu ịlaghachite ọganihu e nwetara n'ịgbochi ọrịa ndị nwere ike igbochi ọgwụ mgbochi. Mgbe ụfọdụ, na ahụmịhe m, ihe anyị na-akpọ ịla azụ ọgwụ mgbochi nwere ike ịbụ enweghị mmasị. Nkwenye nke bụ́ “nke a agaghị emetụta m,” n’ihi ya, ụfọdụ ndị na-eche na nke a bụ nsogbu ndị ọzọ ọ bụghị nke ha. Nke a akwalitela ọtụtụ mkparịta ụka banyere “nkwekọrịta mmekọrịta” anyị na ibe anyị. Nke a na-akọwa ihe anyị na-eme n'otu n'otu maka abamuru mmadụ niile. Ọ nwere ike ịgụnye ịkwụsị n'ọkụ na-acha ọbara ọbara, ma ọ bụ ịghara ise anwụrụ n'ụlọ oriri na ọṅụṅụ. Ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa bụ otu n'ime ụzọ ndị kasị dị irè iji zere ọrịa - ugbu a na-egbochi ọnwụ 2-3 nde kwa afọ, na 1.5 nde ọzọ nwere ike izere ma ọ bụrụ na mkpuchi zuru ụwa ọnụ nke ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa ka mma.

Mmegide nke ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa ka ochie dị ka ọgwụ mgbochi n'onwe ha. N'ime afọ iri gara aga ma ọ bụ karịa, enweela mmụba na mmegide ọgwụ mgbochi n'ozuzu, kpọmkwem megide ọgwụ mgbochi MMR (measles, mumps, na rubella). Nke a bụ onye dibia bekee bụbu onye bipụtara data adịgboroja jikọtara ọgwụ mgbochi MMR na autism. Ndị nchọpụta amụwo ọgwụ mgbochi ọrịa na autism ma ha ahụghị njikọ. Ha achọpụtala mkpụrụ ndụ ihe nketa bụ nke pụtara na ihe egwu a dị kemgbe a mụrụ ya.

Ogologo oge nwere ike ịbụ ihe kpatara ya. Ọtụtụ mgbe ụmụaka na-amalite igosi ihe ịrịba ama nke nsogbu nrịanrịa nke autism na-eme nke a n'oge ọ bụla ha nwetara ọgwụ mgbochi ọrịa measles, mumps na rubella.

Mgbochi igwe?

Mgbe ihe ka ọtụtụ ná ndị bi na ya na-agaghị ebute ọrịa na-efe efe, nke a na-enye nchebe na-apụtachaghị ìhè—nke a na-akpọkwa ihe nchebe nke ọnụ ọgụgụ mmadụ, ihe nchebe ìgwè ehi, ma ọ bụ nchebe nke ìgwè ehi—nye ndị na-enweghị ọrịa ahụ. Ọ bụrụ na onye nwere measles ga-abịa na US, dịka ọmụmaatụ, mmadụ itoolu n'ime mmadụ iri ọ bụla onye ahụ nwere ike ibunye agaghị enwe nsogbu, na-eme ka ọ na-esiri ya ike ịgbasa measles na ndị mmadụ.

Ka ọrịa na-efe efe na-agbasawanye, ọnụ ọgụgụ ndị bi na ya chọrọ mgbochi tupu ọnụọgụ ọrịa amalite ibelata.

Ọkwa nchebe a megide ọrịa siri ike na-eme ka o kwe omume na, ọbụlagodi na anyị enweghị ike iwepụ mgbasa nke coronavirus n'oge na-adịghị anya, anyị ka nwere ike iru n'ọkwa nke mgbochi mmadụ ebe enwere ike ijikwa mmetụta COVID.

O yighị ka anyị ga-ekpochapụ COVID-19 ma ọ bụ ọbụna nweta ya n'ọkwa ihe dị ka measles na US Mana anyị nwere ike iwulite mgbochi zuru oke n'ime ọnụ ọgụgụ anyị iji mee ka ọ bụrụ ọrịa anyị dịka ọha mmadụ nwere ike ibi. Anyị nwere ike bịarute ebe a n'oge adịghị anya, ma ọ bụrụ na anyị enwetara mmadụ zuru ezu ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa—ọ bụkwa ebe kwesịrị ịrụ ọrụ.

Echiche andgha na Eziokwu

Gha: Ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa anaghị arụ ọrụ.

Eziokwu: Ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa na-egbochi ọtụtụ ọrịa na-ebutebu ndị mmadụ nnukwu ọrịa. Ugbu a a na-agba ndị mmadụ ọgwụ maka ọrịa ndị ahụ, ha anaghịzi adịkarị. Measles bụ ezigbo ihe atụ.

Echiche Ụgha: Ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa adịghị mma.

Eziokwu: Nchekwa ọgwụ mgbochi dị mkpa, site na mmalite ruo ọgwụgwụ. N'oge mmepe, ndị nchịkwa nri na ọgwụ US na-ahụ maka usoro siri ike.

Echiche ỤghaAchọghị m ọgwụ mgbochi. Ihe mgbochi ebumpụta ụwa m dị mma karịa ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa.

Eziokwu: Ọtụtụ ọrịa nwere ike igbochi dị ize ndụ ma nwee ike ịkpata mmetụta na-adịgide adịgide. Ọ ka mma karịa - ma dị mfe - ịnweta ọgwụ mgbochi. Na mgbakwunye, ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa na-enyere aka igbochi gị ịgbasa ọrịa ahụ nye ndị na-enweghị ọgwụ mgbochi gburugburu gị.

Gha: Ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa gụnyere ụdị nje a dị ndụ.

Eziokwu: A na-ebute ọrịa site na nje bacteria ma ọ bụ nje virus. Ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa na-aghọgbu ahụ gị iche na ị nwere ọrịa nke otu ọrịa kpatara. Mgbe ụfọdụ, ọ bụ akụkụ nke nje mbụ. Oge ndị ọzọ, ọ bụ ụdị nje adịghị ike.

Echiche Ụgha: Ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa nwere mmetụta ọjọọ.

Eziokwu: Mmetụta dị n'akụkụ nwere ike ịbụ ihe a na-ahụkarị na ọgwụ mgbochi. Mmetụta ndị nwere ike ime gụnyere mgbu, ọbara ọbara, na ọzịza n'akụkụ ebe ịgba ọgwụ; obere okpomọkụ nke na-erughị 100.3 degrees; isi ọwụwa; na ihe ọkụ ọkụ. Mmetụta dị egwu dị oke ụkọ ma enwere usoro mba niile maka ịnakọta ozi a. Ọ bụrụ na ị hụ ihe ọ bụla pụrụiche, biko mee ka dọkịta gị mara. Ha maara ka esi akọ akụkọ a.

Gha: Ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa na-ebute ọgba aghara ụdị dị iche iche nke autism.

Eziokwu: Enwere ihe akaebe na ọgwụ mgbochi emela autism. Nnyocha e bipụtara ihe karịrị afọ 20 gara aga buru ụzọ tụọ aro na ọgwụ mgbochi na-akpata nkwarụ a maara dị ka nkwarụ autism. Agbanyeghị, ọmụmụ ihe ahụ egosila na ọ bụ ụgha.

Echiche ỤghaỊgba ọgwụ mgbochi ọrịa adịghị mma ị nweta mgbe ị dị ime.

Eziokwu: N'ezie, ihe dị iche bụ eziokwu. Karịsịa, CDC na-atụ aro ịnweta ọgwụ mgbochi flu (ọ bụghị ụdị dị ndụ) na DTAP (diphtheria, tetanus, na ụkwara nta). Ọgwụ mgbochi ndị a na-echebe nne na nwa na-eto eto. Enwere ụfọdụ ọgwụ mgbochi na-akwadoghị n'oge ime ime. Dọkịta gị nwere ike iso gị kparịta nke a.

familydoctor.org/vaccine-myths/

 

Ngwa ọrụ

ibms.org/resources/news/vaccine-preventable-diseases-on-the-rise/

World Health Organization. Ihe egwu iri na-eyi ahụike ụwa niile na 2019. Nwetara Ọgọstụ 5, 2021.  who.int/news-room/ spotlight/iri-egwu-na-elu-global-health-na-2019

Hussain A, Ali S, Ahmed M, et al. Mgbochi mgbochi ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa: nlọghachi azụ na ọgwụ ọgbara ọhụrụ. Cureus. 2018;10 (7): e2919 .

jhsph.edu/covid-19/articles/achieving-herd-immunity-with-covid19.html