Maitiro uye PTSD
Tese tinovimba nemapatani, kungave kuri kufamba mumigwagwa, kutamba mutambo, kana kuziva mamiriro atinoziva. Dzinotibatsira kubata nenyika yakatitenderedza nenzira inoshanda. Dzinotibatsira kuti tisagare tichitora chikamu chese cheruzivo chakatitenderedza kuti tinzwisise zviri kuitika.
Mienzaniso inobvumira uropi hwedu kuona kurongeka munyika yakatipoteredza uye kuwana mitemo yatinogona kushandisa kufanotaura. Panzvimbo pokuedza kupinza mashoko muzvikamu zvisingaenderani, tinogona kushandisa muenzaniso wacho kuti tinzwisise zviri kuitika zvakatipoteredza.
Uku kugona kukuru kutsanangura nyika yedu yakaoma kunogonawo kukuvadza, kunyanya kana takasangana nechiitiko chinoshungurudza. Kungava kukuvadza noune, tsaona inotyisa, kana kuti kutyisa kwehondo. Zvadaro, uropi hwedu huri pangozi yekuona maitiro angatiyeuchidza, kana kuti atange matiri, manzwiro ataive nawo panguva yechiitiko chaicho chinotyisa.
June ndiye National Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD) Mwedzi Wekuzivisa uye chinangwa chekusimudzira ruzivo rwevanhu pamusoro penyaya dzine chokuita nePTSD, kuderedza kusarura kunobatanidza nePTSD, uye kubatsira kuona kuti avo vanotambura nemaronda asingaoneki ezviitiko zvekutambudzika vanowana kurapwa kwakakodzera.
Inofungidzirwa kuva vanhu vanosvika mamiriyoni masere muUnited States vane PTSD.
Chii chinonzi PTSD?
Nyaya huru yePTSD inoratidzika kuva dambudziko kana kusashanda mukurangarirwa kunorangarirwa. PTSD yakajairika; pakati pe5% ne10% vedu vachasangana neizvi. PTSD inogona kukura mwedzi umwechete mushure mechiitiko chinotyisa. Zvisati zvadaro, varapi vakawanda vanoona kuita kwacho se“chiitiko chepfungwa huru,” pane imwe nguva chinoonekwa sechirwere chepfungwa chinotyisa. Haasi munhu wese ane izvi achaenderera mberi nekuvandudza PTSD, asi inenge hafu ichadaro. Kana zviratidzo zvako zvichigara kwenguva yakareba kupfuura mwedzi, zvakakosha kuti uongororwe PTSD. Inogona kukura mwedzi mumwe chete mushure mechiitiko chinotyisa, kunyanya chiitiko chinosanganisira kutyisidzira kwerufu kana kukuvadzwa kwehutano hwepanyama. Izvi zvinowanzoitika mumazera ese nemapoka.
Uku kusashanda mukuti uropi huri kurangarira sei kukuvara kwakapfuura kunotungamira kune akati wandei angangoita zviratidzo zvehutano hwepfungwa. Haasi munhu wese anofamba nechiitiko chinotyisa achagadzira PTSD. Pane tsvakiridzo yakawanda irikuitika yekuti ndiani wedu anonyanya kubatwa nekudzokorora kufunga, kana kurira, izvo zvinogona kukonzera PTSD.
Zvinowanzoitika kune varwere vanoona mutarisiri wavo wekutanga asi zvinosuruvarisa kuti kazhinji hazvionekwe. Vakadzi vane mukana wakapetwa kaviri wekuwana kuongororwa kana vachienzaniswa nevarume. Haufaniri kunge wakambopinda muchiuto. Vanhu vari mukati nekunze kwemauto vane zviitiko zvinoshungurudza.
Imhando ipi yekushungurudzika yakabatanidzwa nePTSD?
Zvakakosha kuziva kunyangwe hafu yevakuru vakave nezviitiko zvinoshungurudza, vasingasviki 10% vanogadzira PTSD. Mhando dzekushungurudzika dzakabatanidzwa nePTSD:
- Mhirizhonga yepabonde - inopfuura makumi matatu muzana yevakashungurudzwa pabonde vakasangana nePTSD.
- Zviitiko zvinoshungurudza zvinoshungurudza - sekufa kusingatarisirwi kana chimwe chiitiko chinoshungurudza chemudiwa, kana chirwere chinouraya chemwana.
- Mhirizhonga pakati pevanhu - izvi zvinosanganisira kushungurudzwa kwevacheche kana kuona mhirizhonga pakati pevanhu, kurohwa, kana kutyisidzirwa nechisimba.
- Kutora chikamu mumhirizhonga yakarongeka - izvi zvinosanganisira kurwa, kuona rufu/kukuvara kwakakomba, netsaona kana nemaune kukonzeresa rufu kana kukuvara kwakanyanya.
- Zvimwe zviitiko zvinotyisidzira hupenyu - sekurovera kwemotokari kunotyisidzira hupenyu, njodzi yemusikirwo, nezvimwe.
Ndezvipi zviratidzo?
Pfungwa dzinopindira, kudzivisa zvinhu zvinokuyeuchidza nezvekutambudzika, uye kuora mwoyo kana kuzvidya mwoyo ndizvo zvinowanzoonekwa zviratidzo. Zviratidzo izvi zvinogona kutungamirira kumatambudziko akawanda kumba, kubasa, kana hukama hwako. Zviratidzo zvePTSD:
- Zviratidzo zvekupindira - "kusanganazve," pfungwa dzisingadiwi, flashbacks.
- Kunzvenga zviratidzo - kudzivisa zviitiko, vanhu kana mamiriro ezvinhu anoyeuchidza vanhu nezvekutambudzika.
- Kuora mwoyo, kuona nyika senzvimbo inotyisa, kusakwanisa kubatana nevamwe.
- Kushungurudzika kana "kumucheto," kunyanya kana yatanga mushure mekusangana nechiitiko chinotyisa.
- Kutadza kurara, kuvhiringa hope dzinotyisa.
Sezvo paine mamwe matambudziko ehutano ehutano anopindirana nePTSD, zvakakosha kuti mupi wako akubatsire kugadzirisa izvi. Zvakakosha kuti vanopa rubatsiro vabvunze varwere vavo nezvekukuvara kwakapfuura, kunyanya kana paine kushushikana kana zviratidzo zvepfungwa.
mabatiro
Kurapa kunogona kusanganisira musanganiswa wemishonga uye psychotherapy, asi psychotherapy yakazara inogona kuve nerubatsiro rwakanyanya. Psychotherapy ndiyo inofarirwa yekutanga kurapwa kwePTSD uye inofanirwa kupihwa kune vese varwere. Trauma-focused psychotherapies yakaratidzwa kuva inoshanda zvikuru kana ichienzaniswa nemishonga chete kana "non-trauma" therapy. Trauma-focused psychotherapy nzvimbo dzakapoteredza ruzivo rwezviitiko zvakapfuura zvinoshungurudza kubatsira mukugadziriswa kwezviitiko uye kushandura zvitendero pamusoro pekutambudzika kwakapfuura. Izvi zvinotendwa pamusoro pekushungurudzika kwekare zvinowanzokonzera kushungurudzika kukuru uye hazvibatsiri. Mishonga iripo kutsigira kurapwa uye inogona kubatsira zvakanyanya. Pamusoro pezvo, kune avo vari kutambura nehope dzinoshungurudza, mupi wako anogona zvakare kubatsira.
Ndezvipi zvinokonzera njodzi kune PTSD?
Pane kuwedzera kusimbiswa kuri kuiswa pakuona zvinhu zvinotsanangura kusiyana kwega kwega mukupindura kukuvadzwa. Vamwe vedu vanowedzera kusimba. Pane here magenetic factor, zviitiko zvehudiki, kana zvimwe zviitiko zvinoshungurudza zvehupenyu zvinoita kuti tive panjodzi?
Zvizhinji zvezviitiko izvi zvinowanzoitika, zvichiita kuti vanhu vakawanda vatambudzike. Ongororo kubva kuongororo yehukuru, inomiririra nharaunda-yakavakirwa sampuli munyika dze24 inofungidzira mukana wemamiriro ezvinhu ePTSD kune makumi maviri nepfumbamwe ezviitiko zvinoshungurudza. Zvikonzero zvengozi zvakaonekwa zvinosanganisira:
- Nhoroondo yekushungurudzika kuratidzwa pamberi peiyo index traumatic chiitiko.
- Dzidzo shoma
- Lower socioeconomic status
- Matambudziko ehuduku (kusanganisira kushungurudzika kwehudiki/kushungurudzwa)
- Nhoroondo yepfungwa dzemunhu uye yemhuri
- Gender
- rudzi
- Rombo rutsigiro rwemagariro
- Kukuvara kwepanyama (kusanganisira kukuvara kwehuropi) sechikamu chechiitiko chinotyisa
Dingindira rakajairika mune dzakawanda ongororo yakaratidza chiitiko chepamusoro chePTSD apo kushungurudzika kwaive nemaune pane kusaita nemaune.
Pakupedzisira, kana iwe, mudiwa, kana shamwari uri kutambura nechimwe cheizvi zviratidzo, mashoko akanaka ndeekuti kune nzira dzinoshanda dzokurapa. Ndapota tambanudza ruoko.
chcw.org/june-is-ptsd-awareness-month/
pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27189040/
aafp.org/pubs/afp/issues/2023/0300/posttraumatic-stress-disorder.html#afp20230300p273-b34