Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility E lele i ka papa kuhikuhiE maʻiʻo

ʻO ka mahina ʻike o Alzheimer

Me he mea lā ua ʻike nā kānaka a pau i ka mea i ʻike i ka maʻi Alzheimer. ʻO ka hōʻailona ʻo ia kekahi o nā maʻi he nui e wili nei a puni ka pōʻai o ko mākou ʻike. E like me ka maʻi kanesa, a i ʻole ka maʻi diabetes, a i ʻole COVID-19, ʻaʻole maopopo a hōʻoluʻolu paha ka mea a mākou i ʻike ʻepekema. ʻO ka pōmaikaʻi no ka mea i loaʻa i ka maʻi maʻi, ʻo kahi ʻāpana o ka pale i ka nalowale ʻana o ka lolo i kāna "oomph" (huaʻōlelo ʻepekema) ʻaʻole ʻike maopopo ka mea i ʻike ʻia i kāna mau hemahema a i ʻole nā ​​mea poho. ʻOiaʻiʻo, ʻaʻole e like me ka poʻe a puni lākou.

Ua lilo au i mea mālama i ka makua kāne o kaʻu mau keiki i ka wā i ʻike ʻia ai ʻo ia ma Ianuali o 2021. ʻAʻole like mākou i kānalua ʻole no kekahi mau makahiki, akā ua hoʻopiʻi ʻia nā lapses i kekahi manawa i ka "ʻelemakule." I ka wā i ʻike ʻia ai, ua hele mai nā keiki, ʻo nā ʻōpio ʻōpio i kēia manawa i ko lākou kanakolu makahiki, "ʻaʻole ʻole" (kahi huaʻōlelo ʻenehana no ka honua e hāʻule ana mai lalo o lākou). ʻOiai ua oki ʻia mākou ma mua o ʻumi mau makahiki, ua hāʻawi manawaleʻa wau e kiʻi i nā ʻano mālama olakino o ka maʻi maʻi i hiki i nā keiki ke aloha a hauʻoli i ko lākou pilina me ko lākou makuakāne. "Pono ʻoe e aloha i kāu mau keiki ma mua o kou makemake ʻole i kāu kāne mua." Ma waho aʻe, hana wau i ka mālama ola kino, no laila pono wau e ʻike i kekahi mea, ʻeā? Ua hewa!

I ka makahiki 2020, 26% o nā kahu mālama ma US e mālama ana i kekahi me ka dementia a i ʻole Alzheimer, mai ka 22% i ka makahiki 2015. ʻOi aku ma mua o hoʻokahi hapaha o nā kahu ʻohana ʻAmelika i ʻōlelo ua pilikia lākou i ka hoʻonohonoho ʻana i ka mālama. He kanahākūmālima pākēneka o nā mea mālama i kēia lā e ʻōlelo nei ua loaʻa iā lākou ma kahi o hoʻokahi (negative) hopena kālā. I ka makahiki 2020, ua ʻōlelo ʻo 23% o nā kahu mālama ʻAmelika i ka mālama ʻana i ko lākou olakino ponoʻī. He kanaonokūmākahi pākēneka o ka poʻe mālama ʻohana i kēia lā e hana i nā hana ʻē aʻe. (Ka ʻikepili a pau mai aarp.org/caregivers). Ua aʻo au he mau kumuwaiwai maikaʻi loa ka Alzheimer's Association a me AARP, inā lawa kou ʻike e nīnau i nā nīnau kūpono.

Akā, ʻaʻole pili kēia i kēlā! Akaka, ʻo ka mālama mālama ʻana ʻo ia a ʻo kona kūlana olakino ponoʻī. ʻO ka hana o ka mālama ʻana he mea nui ia e hoʻoholo ai i ke olakino no ka mea mālama, a me ka mea mālama mālama, e like me nā lāʻau lapaʻau a i ʻole ka hana kino. ʻAʻole i loaʻa, ʻaʻole kālā, a i ʻole i manaʻo ʻia ma ke ʻano he ʻāpana o ka hoʻohālikelike. A inā ʻaʻole no nā kahu mālama ʻohana, pehea lā?

A ʻo nā mea hana paʻa nui loa, ʻo ia nā mea lapaʻau a me nā ʻōnaehana i hāʻawi kālā ʻia e kōkua i nā poʻe e noho maluhia i kahi kūlana kūʻokoʻa. E hāʻawi iaʻu i ʻelua manawa kūpono kahi e pono ai ka hoʻololi.

ʻO ka mea mua, hoʻolako kālā ʻia kahi hui kūloko e hoʻolako i nā mana mālama no nā pākeke o kekahi mau makahiki. Pono ka loaʻa ʻana o ke kōkua i kahi palapala noi aʻu e hoʻopiha ai no ka mea hiki ʻole ke hoʻohana i ke kamepiula i ka makuakāne o ke keiki. No ka mea, ʻaʻole i hoʻopiha ka "maʻi" i ka palapala iā ia iho, pono ke keʻena i kahi ninaninau pilikino. Nalo ke kelepona i ka hui i kuhikuhi ʻia, ʻaʻole ia e hoʻā, a pane wale i nā kelepona mai nā helu i ʻike ʻia. ʻOiai me ka ʻole o Alzheimer, ʻo ia kona kuleana, ʻeā? No laila, hoʻonoho wau i kelepona i ka manawa a me ka lā i koho mua ʻia, me ka hapa o ka manaʻo e poina ka makuakāne o nā keiki. ʻAʻohe mea i loaʻa. I koʻu nānā ʻana i kāna moʻolelo kelepona, ʻaʻohe kelepona i komo i kēlā manawa, a i ʻole ia lā, a i ʻole mai ka helu i hāʻawi ʻia. Ua hoʻi au i ka square one, a ʻo kā mākou ʻohana i manaʻo ʻia ʻaʻole hiki ke ʻōlelo me ka noʻonoʻo "no ke aha wau e hilinaʻi hou ai iā lākou i kēia manawa?" ʻAʻole kēia he lawelawe kōkua!

ʻO ka lua, ʻaʻole ʻike nā keʻena hoʻolako i nā hale e pono ai no ka holomua. Ma kēia mālama, mahalo nui kāna mea lapaʻau i koʻu kiʻi ʻana iā ia i nā koho, i ka manawa a me ka lā kūpono, a hoʻonohonoho i kāna mau pono mālama. Inā ʻaʻole wau, e hāʻawi lākou i kēlā lawelawe? ʻAʻole! Akā, kā lākou ʻōnaehana systematically iaʻu mai ke komo ʻana i kāna moʻolelo olakino. Wahi a lākou, ma muli o ka maʻi maʻi, ʻaʻole hiki iā ia ke koho i kahi kahu mālama no hoʻokahi manawa i ka manawa. He mau haneli o nā koina kānāwai ma hope mai, ua hōʻano hou au i ka Durable Medical Power of Attorney (Hint: e ka poʻe heluhelu, e kiʻi i hoʻokahi no ʻoe iho a me kou ʻohana, ʻaʻole ʻoe i ʻike!) ʻaoʻao ma FedEx) i ka mea hoʻolako nāna i hōʻoia hope ua loaʻa iā lākou ka mea me ka lā mua loa, e hōʻike ana ua loaʻa iā lākou i nā manawa āpau. Sigh, pehea kēia e kōkua ai?

Hiki iaʻu ke hoʻohui i nā mokuna he nui e pili ana i ka Veterans Affairs (VA), a me nā pōmaikaʻi o ka halihali, a me nā pono lāʻau lapaʻau pūnaewele. A me nā mea hana kaiaulu me nā leo mawkish momona i ka wā e kamaʻilio ai me ke kanaka a laila hiki koke ke hoʻololi i nā palena ikaika ke ʻōlelo ʻo "ʻaʻole." A ʻo nā manaʻo ʻino o ka pākaukau mua a me nā mea kelepona kelepona e kamaʻilio e pili ana iā ia ma mua o ia he dehumanizing. He huakaʻi i kēlā me kēia lā e mahalo ʻia i hoʻokahi lā i ka manawa.

No laila, ʻo kaʻu ʻōlelo i ka poʻe e hana nei i ka ʻōnaehana kākoʻo, ka lāʻau lapaʻau a i ʻole nā ​​​​mea ʻē aʻe, e hoʻolohe i kāu mea e ʻōlelo nei a e nīnau nei. E noʻonoʻo e pili ana i ke kani ʻana o kāu noi i kekahi mea liʻiliʻi ka hiki, a i ʻole i kahi kahu hānai i kaupalena ʻia ka manawa. ʻAʻole wale "e hana ʻino" akā pono a kōkua. E ʻōlelo mua iā "ʻae" a nīnau i nā nīnau ma hope. E mālama i nā poʻe ʻē aʻe e like me kou makemake e mālama ʻia ʻoe iā ʻoe iho, ʻoiai ke lilo ʻoe i kahu mālama no ka mea ma ka helu helu, aia kēlā kuleana i kou wā e hiki mai ana ke koho ʻoe a ʻaʻole paha.

A i kā mākou poʻe hana kulekele; e hoʻomau kākou! Mai hoʻolimalima i nā mea hoʻokele e hana i kahi ʻōnaehana haki; hoʻoponopono i ka maze paʻakikī! E hoʻoikaika i ke kākoʻo wahi hana e hoʻonui i ka wehewehe ʻana o FLMA e hoʻokomo i ka mea a ka mea mālama i koho ai. E hoʻonui i nā kākoʻo kālā no nā kahu mālama (AARP hou, ʻo ka awelika o nā lilo o waho o ka ʻeke makahiki no nā kahu mālama he $7,242). E kiʻi i nā mea mālama i hoʻomaʻamaʻa maikaʻi ʻia ma ka hana me ka uku ʻoi aku ka maikaʻi. Hoʻoponopono i nā koho kaʻa a me ka hōʻailona, ​​ʻaʻole kahi kaʻa he koho! E hoʻoponopono i nā hemahema e hoʻopiʻi ai i nā ʻokoʻa i ka honua mālama. (Hoʻomaikaʻi nā kūlana kulekele āpau iā AARP).

ʻO ka pōmaikaʻi no ko mākou ʻohana, ua maikaʻi ka ʻuhane o ka makuakāne o ke keiki a hiki iā mākou ke ʻike i ka ʻakaʻaka i loko o nā huhū a me nā hewa i nui. Me ka ʻole o ka ʻakaʻaka, paʻakikī maoli ka mālama ʻana, ʻaʻohe uku, pipiʻi a koi. Me ka ʻoluʻolu o ka ʻakaʻaka, hiki iā ʻoe ke loaʻa i ka hapa nui o nā mea āpau.