Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility E lele i ka papa kuhikuhiE maʻiʻo

ʻ Digitallelo Pūnaewele

I ka makahiki o ʻenehana hiki ke paʻakikī i ka mālama ʻana. Hoʻopau mau ʻia mākou e ka ʻike, a me ka hoʻolaha mau ʻana, nā moʻolelo nūhou, a me nā leka e hiki ke hoʻopilikia i ko mākou ola holoʻokoʻa a hana i ke kaumaha i loko o ko mākou ola. Eia nō naʻe, aia kekahi mea e hiki ke hoʻopilikia i ko mākou pae koʻikoʻi - nā ʻikepili i hiki ke alakaʻi i nā kāleka hōʻaiʻē, ʻike pilikino, a me nā ʻano like ʻole o ka ʻaihue ʻike. Wahi a olionaokulii.com, Ike ka luna o ke olakino makemake 15 miliona i hoʻopaʻa ʻia e nā mea maʻi ma 2018 wale nō. Eia nō naʻe, ʻo ka hapalua wale nō ma o 2019, ua kokoke ka hoʻokūkū ma kahi o 25 miliona.

Ma mua ma 2019, ua hōʻike ʻo Sec Secure and Exchange Commission (SEC) i ka American Medical Collection Agency (AMCA) i hack no ʻewalu mau mahina ma waena o ʻAmelika 1, 2018 a me March 30, 2019. Hoʻopili kēia i nā haʻalepili data mai ʻeono mau lehulehu, e komo pū ana me 12 miliona mau maʻi manawaleʻa mai ka Quest Diagnostics, a hiki i 25 miliona mau kānaka. ʻOiai ʻo ka luku ʻia ʻana o Equifax i ka nūhou, nā nūhou e like me kēia pinepine ʻole.

No laila, no ke aha e hoʻomau nei kēia mea? ʻO kekahi o nā kumu, maʻalahi wale nō e komo ai, i loko o kahi ʻenehana hoʻohana ʻenehana ʻenehana ʻole.

I kēia mau lā, lawe mākou i ka mini PC i loko o kā mākou mau peke. Ke kūʻai nei kēlā kamepiula liʻiliʻi i kahi hapa o ko mākou ola me nā kiʻi, nā palapala, nā ʻike pilikino a me nā ʻike mālama ola olakino. Ua loaʻa iā mākou nā leka uila e pili ana i kā mākou ʻikepili i hemo ʻia e nā poʻe hackers i haki i nā kikowaena o kahi hui nui. Ua pākuʻi mākou i ke pihi “ʻae aʻu” i kahi pūnaewele me ka heluhelu ʻole i nā huaʻōlelo a ua lawelawe ʻia mākou i kahi hoʻolaha creepy no kahi mea a mākou e ʻimi a haʻi paha paha.

Ua ʻae mākou i nā apono i hiki i ka hana lima i kā mākou kelepona a me nā palapala hoʻopaʻa e hoʻihoʻi ana i kahi ʻike maikaʻi. Aka, heaha ke ano o keia mau mea?

E hoʻomaka me ka mea a kāu kelepona a me ka ʻikepili pilikino. ʻOi aku ka kaha o kāu kelepona o kēia lā ma mua o ka PC āu i hoʻohana ai me 10 mau makahiki i hala. ʻOi wikiwiki ka wikiwiki, ʻoi aku ka lōʻihi a paʻa paha nā wahi e mālama ai ma mua o nā mea hana maʻamau 2000s. Hele pū kāu kelepona i nā wahi āpau me ʻoe. A ʻoiai me ʻoe, aia nā hiʻohiʻona e holo ana i 24 / 7. ʻO kēlā mau hiʻohiʻona e hōʻiliʻili i ka ʻikepili e kōkua aku iā ʻoe e loaʻa i ʻike ka ʻoihana i kēlā me kēia lā. Kōkua lākou iā ʻoe e hoʻokele i ke kālepa ʻana i ke ahiahi, e hāʻawi i nā kuhikuhi i kēlā mea ʻike ʻoe e ʻike nei i kēia pō, kauoha i nā mākeke, hoʻouna i kahi leka, hoʻouna i nā leka uila, e nānā ana i kahi kiʻiʻoniʻoni, hoʻolohe i nā mele a hana pono i nā mea āpau e hiki ai ke noʻonoʻo. ʻO kēia mau mea i maʻalahi i ka nohona o kēlā me kēia lā.

Eia naʻe, hele mai ka ʻikepili me kahi iho. ʻO nā ʻikepili āpau e hōʻiliʻili ʻia e hiki ke kōkua iā ʻoe, ʻo ka hoʻohana ʻia no ka pono ʻana iā ʻoe, a ma kekahi mau mea, hoʻomaikaʻi ʻia ʻoe. I kēlā me kēia manawa ke ʻae mākou i ka ʻōlelo o kahi app a pūnaewele paha, ua loaʻa ka manaʻo, ke ʻae nei mākou i nā ʻikepili a mākou e hoʻouna nei i hoʻouna ʻia i nā lālā ʻē aʻe i haʻi aku i ka ʻikepili. Nui ka nui o kēia mau ʻoihana e hoʻaiho ana i ka ʻikepili i hope i nā mea hoʻolaha, no laila, e hiki i nā ʻoihana ʻē aʻe ke lilo i mea waiwai iā ʻoe ma ka lawelawe ʻana iā ʻoe ma nā hoʻolaha. Ua ʻike mākou a pau ... He kamaʻilio mākou, a ʻike ʻole paha i ka pūnaewele, a i ʻole e paʻi ana i kahi mea, a laila wehe mākou i kahi polokalamu media a me ka boom! Aia kekahi hoʻolaha no nā mea āu e kamaʻilio nei. Uhaole.

Akā, ʻo kēia mau hana āpau āpau. I ka ʻoiaʻiʻo, ʻo ia nā ʻano mua o ka AI i hoʻohana ʻia e ka lehulehu. ʻIke ʻia e like me ka algorithm i ka hapanui o ka poʻe, ua ʻōnaehana mua kēia mau ʻōnaehana aʻo ka hemahema, ʻo ia ka mea e kau nei iā ʻoe, nā mea āu e kū nei, a me ke aʻo ʻana i ka maikaʻi o ka launa pū ʻana me ʻoe. ʻAʻohe mea e noho ana ma laila e kāohi ana i kāu ʻikepili ma ka lima, a i ʻole ke koho ʻana mai iā ʻoe mai loko mai o ka loko wai. No nā makemake āpau a me nā pahuhopu, hoʻomohala nā ʻoihana i kāu ʻikepili ʻaʻole i mālama nui iā ʻoe. ʻO kā lākou pahuhopu ke hoʻomaopopo i ka mea ʻē aʻe e pili ana i ke kumu āu a me ka nui o nā poʻe e like me ʻoe, e hana i nā mea āu e hana ai. ʻAʻole ia he manaʻo kolohe kēia mau hui i kāu palena pilikino.

E laʻana, ʻo Cambridge Analytica (CA). ʻIke ʻia i kēia manawa ʻo ka hui e pili ana me ka mining data i nā koho balota o 2016 US a me Brexit. Ua ʻike nui ʻia ʻo CA ma ke ʻano he mea nāna i kōkua i ka hoʻoluliluli ʻana i nā ʻāpana o ka poʻe koho balota e ka ʻimi ʻana i nā demograpics e pane paha i nā hoʻolaha politika kūikawā (maoli a hoʻopuni paha), a laila koho ma muli o kā lākou hōʻoia hōʻoia ponoʻī. A, he hana maikaʻi paha. ʻAʻole lākou ʻo ka ʻoihana hoʻokahi wale nō- mai ka wā i kūkulu hou ʻia a hoʻoponopono ʻia ma ke ʻano he hui ʻē aʻe - aia he mau kaukani o nā ʻoihana like e hana malū nei e wānana i nā hanana niche, ka hoʻohana ʻana i nā huahana, a pehea e hiki ai iā lākou ke hoʻohuli i kāu kūʻai ʻana, koho balota a me nā mea ʻē aʻe nā hana pilikino i ka wā e hiki mai ana. Ke kaʻana like nei lākou i ka ʻikepili a ma nā hihia he nui, ua loaʻa iā lākou kāu ʻae.

Hoʻopiliʻili loa kēia ʻikepili i kāu kelepona, ʻo ia ka mea āu e hoʻohana ai i ka hapa nui o ka manawa. Akā, ʻaʻole i pau nā mea ʻikepili i laila. Ma hope o lākou i nā mea āpau, a ʻaʻole koʻikoʻi ka ʻike o kāu ʻike pilikino ma luna o kāu pūnaewele PC / desktop maʻamau. Ma mua o kēia hana, ua kamaʻilio mākou e pili ana i nā hack Medical Agency ʻAmelika i hana ma luna o ʻewalu mau mahina. Ua komo pū kēia me ka ʻike lab / diagnostic mai LabCorp a me Quest. He mea koʻikoʻi kēlā ʻikepili no ka ʻaihue ʻikepili. ʻAʻole wale kāu SSN a me nā moʻolelo olakino o ka waiwai, akā ʻo ka manaʻo i hiki ke mālama ʻia i ka hostage he mea nui ia no ka hoʻokahuli. ʻAʻole kaulana ʻo AMCA i ka hoʻolaha ʻana i kēia hanana, a ʻike ʻia ʻaʻole nui loa nā mea hoʻohana e ʻike, inā ʻaʻole no ka SEC hōʻike i ʻike ʻike. Ua hoʻopiha ʻia kāu mau polokalamu pūnaewele me nā mea kōkua a me nā polokalamu lawelawe hoʻolaha e hōʻoleloke, a hōʻiliʻili pū nō hoʻi i nā ʻikepili i ʻike e pili ana i kāu mau hana pūnaewele. ʻO kekahi o kēia mau mea e hoʻouna ana i nā ʻike koʻikoʻi i ka poʻe ʻaihue, a laila hana ʻia ia e ʻike ai i kahi nāwaliwali kahi e hiki ai iā lākou ke komo i ka pūnaewele a ʻaihue i ka ʻike. ʻO nā ʻikepili ʻē aʻe hiki ke loaʻa i ka ʻikepili e pili ana i kāu kūʻai kūʻai, kāu uku, a me nā mea maoli e pili ana i nā mea āu e hana ai ma ka pūnaewele. ʻAʻole paha mākou i ʻoka iho i ka ʻike o kēia kumuhana, me nā faila 2012 Snowden, ka mea e hōʻike ana i kēlā ʻaoʻao o kēia kolamu - ke kiʻina nei ke aupuni i kona mau hoahele a me nā kanaka. He kumuhana kēia i waiho ʻia no kekahi pou hou.

Luckily, aia kekahi mau ala e hiki ai ke kōkua iā ʻoe e mālama i ka mālama pono, e mālama i kou pae haʻahaʻa a hoʻokaʻawale i kāu ʻikepili i ka palekana i ka pūnaewele. Eia kekahi mau ʻōlelo aʻoaʻo wikiwiki e kōkua iā mākou a pau e holo i kēia tiʻikahi o ka hōʻiliʻili data.

Hoʻopaʻa i nā hoʻolaha - Pono kēia ma mua o nā papa āpau a me nā mea hoʻohana kelepona - ʻo Ublock a me HTTPS nā wahi āpau āu e aloha maikaʻi loa. He koʻikoʻi kēia mau manaʻo i ka nānā pūnaewele. E pepehi lākou i nā hoʻolaha ma nā mea a pau āu e hoʻohana ai (koe wale nō kekahi mau polokalamu uila) a kālai ʻia hoʻi i nā mea nānā i hōʻoia a kaʻana like i kāu ʻike. ʻO HTTPS ma nā wahi āpau e hoʻomake i nā pilina palekana i kāu polokalamu kele, e kōkua i ka mea i makemake ʻole ʻia i ka poʻe pana mai. ʻO kēia kahi o nā hana maikaʻi loa e hiki iā ʻoe ke lawe i ka kaohi ʻana i ka mea e loaʻa nei i kāu ʻikepili.

Heluhelu i nā huaʻōlelo - ʻ Yeah, ʻaʻole kēia he leʻaleʻa. ʻAʻohe makemake e heluhelu i ka loea, a ʻo ka hapa nui o mākou e wikiwiki e kaomi wale e ʻae a neʻe aku. Akā, inā ʻoe hopohopo no ka mea e hana nei me kāu ʻikepili… A laila, pono ʻoe e heluhelu i nā huaʻōlelo. E ʻike maʻalahi ia i nā mea a pehea e hoʻokele ʻia ai kāu ʻike / hōʻiliʻili ʻia / mālama a hoʻohele ʻia.

E hoʻohana i nā pono hana hoʻokele password - E hāʻawi nā mea hoʻolako olakino i nā mea ʻelua i hōʻoia ma ko lākou pūnaewele a me nā polokalamu kelepona. ʻO kēia ke hoʻohana ʻana i nā ʻelua ʻaoʻao o "ID" e komo ai i ka pūnaewele. ʻO ka maʻamau, ʻo ia kahi helu kelepona, ʻo ka leka uila'ē aʻe, a me kekahi mea. He nui nā polokalamu kele pūnaewele i loaʻa i nā pono password, hana pono iā lākou. Mai hoʻohana hou i nā ʻōlelo huna, a mai hoʻohana pono e hoʻopunipuni i nā ʻōlelo huna. ʻO ka ʻōlelo huna loa ma ka lewa he hulina i ukali ʻia e 123456. ʻOi aku ka maikaʻi o kēia. Eia nō hoʻi, e hoʻokaʻawale i kāu mau ʻōlelo huna ma nā mea e ʻike e pili ana iā ʻoe ma ka pūnaewele (nā ala i noho ai ʻoe, nā lā hānau, nā poʻe koʻikoʻi, a me kekahi mea).

E aʻo e pili ana i kāu mau kuleana kamepiula - ʻO mākou, ma ke ʻano he kaiāulu, i hoʻoponopono ʻole ʻia e pili ana i kā mākou kuleana kamepiula a me nā kuleana pilikino. Inā ʻaʻole ʻoe i kēia mau huaʻōlelo "net nettutrity" i kēia manawa, e kau i kāu papa inoa e hana e hoʻololi i kēlā. ʻAʻole i hoʻopilikia ʻia nā kelepona a me nā ʻoihana kelepona no ka hehi ʻana i kou kuleana i mea kū hoʻokahi. Ma o ke ala kūpono kūpono paha e hiki ai ke hoʻopilikia i nā loli i alakaʻi i ka ʻoihana. ʻAʻole lākou e mākaʻenehana i ka ʻoihana ponoʻī.

https://www.eff.org/
https://www.aclu.org/issues/free-speech/internet-speech/what-net-neutrality

Inā ʻaʻole ʻoe ʻike i kahi mea, a makemake paha ʻoe i ʻike hou aku, e hoʻohana iā Google! Inā makemake ʻoe e hoʻohana i kahi ʻenehana ʻimi ʻaʻole pono i kāu nānā ʻana, e hoʻohana iā DuckDuckGo! ʻO ka mea hope loa, e akamai i kāu ʻike. ʻAʻohe mea, ʻaʻole hoʻi i ʻike olakino pilikino, ma luna o ka palekana. E mālama i ka pale mua i kēia manawa e pale iā ʻoe iho i ka wā e hiki mai ana.