Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility E lele i ka papa kuhikuhiE maʻiʻo

Ka pilina ma waena o kou olakino, ʻike, a me kāu kālā

"ʻO ka mea nani e pili ana i ke aʻo ʻana ʻaʻole hiki i kekahi ke kāʻili iā ia mai iā ʻoe" - BB King

keia moʻo moʻomanaʻo uhi ka ʻelima mau mahele o ka Social Determinants of Health (SDoH), e like me ka mea i wehewehe ʻia e Kanaka Ola 2030. Ma ke ʻano he hoʻomanaʻo, ʻo lākou: 1) ko mākou kaiāulu a kūkulu i nā wahi, 2) mālama olakino a me ke olakino, 3) pōʻaiapili a me ka nohona kaiāulu, 4) ke aʻo ʻana, a 5) kūpaʻa hoʻokele waiwai.1 I kēia pou, makemake wau e nānā i ka hopena i hiki ke loaʻa i ka hoʻonaʻauao a me ka hoʻokele waiwai i kekahi i kekahi, a ʻo ka hopena, ko mākou hopena olakino.

Ua wehewehe ʻia ka naʻauao ma ke ʻano “hoʻokahi mea nui e hiki ai ke hoʻololi i ka nohona.”2 ʻO ka manaʻo e pili ana ka pilina i loko o ke kūpaʻa waiwai o ke kanaka a me ke olakino noiʻi maikaʻi a hoʻopaʻa ʻia. Ua hōʻoia ʻia ʻoi aku ka lōʻihi o ka noho ʻana o ka poʻe me ke kiʻekiʻe o ka ʻike aʻoi aku ke olakino a me ka hauʻoli ma mua o ka poʻe me ka ʻole.3

Hoʻopili pū ʻia ka naʻau i ke ola ola. Ua hōʻike ʻia ka noiʻi ma waho o Princeton e noho ana ka poʻe ʻAmelika me ke kekelē laeoʻo e noho lōʻihi ma mua o ka poʻe me ka ʻole. Ua kālailai lākou ma kahi o 50 miliona mau palapala hōʻoia make mai ka makahiki 1990 - 2018 e hoʻomaopopo ai i ke ʻano o ka piha ʻana o kahi makahiki he 25 i ko 75 mau makahiki. Ua ʻike lākou ua noho ka poʻe me kahi kekele kekele, ma ka awelika, ʻekolu mau makahiki ka lōʻihi.4 Ua loaʻa kahi loiloi lōʻihi mai ke Kula ʻo Medicine ʻo Yale i kēlā me kēia kanaka a lākou i ʻimi ai ma mua o 30 mau makahiki, "3.5% o nā kumuhana ʻeleʻele a me 13.2% o nā mea keʻokeʻo me kahi kekele kula kiʻekiʻe a ʻoi aku paha i make i ka wā o ke aʻo ʻana. % o nā poʻomanaʻo ʻeleʻele a me 5.9% o nā keʻokeʻo me nā kekele koleke i make. ”5

No ke aha mai kēlā, a he aha ia e pili ana i ka loaʻa ʻana o ka ʻike e ola lōʻihi ai ke olakino?

Wahi a ka Kumumanaʻo kumumanaʻo kumumanaʻo, ke aʻo a me nā kumu kaiāulu ʻē aʻe (heluhelu SDoH) ke kikowaena o ko mākou olakino no ka mea "hoʻoholo lākou i ke komo ʻana i ka lehulehu o nā kumuwaiwai a me nā kumuwaiwai ʻole e like me ka loaʻa kālā, nā kaiāulu palekana, a i ʻole nā ​​ola olakino pale a hoʻomaikaʻi i ke olakino. "2 ʻO kekahi kumumanaʻo, ʻo The Human Capital Theory, e hoʻopili pono i ka ʻike i ka hoʻonui ʻana i ka paʻa o ka hoʻokele waiwai ma o ke kuhi ʻana he "hoʻopukapuka e loaʻa nā huahana ma o ka hoʻonui ʻana i ka hana.2

ʻO ke kumu, ke loaʻa ʻana o kahi pae kiʻekiʻe o ke aʻo e alakaʻi i ka hoʻonui ʻana i ke kiʻi i nā mea e hopena maikaʻi i ko mākou olakino. ʻO ia ka ʻike hou aku, nā mākau hou aku, a me nā pono hana hou aʻe e kūleʻa ai. Me kēia, hiki mai nā manawa kūpono no ka ulu ʻana o ka ʻoihana a me ka ʻoihana. ʻO ka loaʻa ʻana o kahi uku ʻoi aku ka nui o ka hoʻokele waiwai nou, kou ʻohana, a me kou ʻohana i ka wā e hiki mai ana. ʻO ka hui pū, ka hoʻonaʻauao a me ka hoʻokele waiwai e hāʻawi iā ʻoe i ka hiki ke noho i kahi kaiāulu maikaʻi a ʻoi aku ka palekana, malia paha me ka liʻiliʻi o ke kani a me ka haumia o ka ea. ʻAe lākou iā ʻoe e lilo hou aku i nā meaʻai a me nā ʻano olakino e like me ka papaʻai a me ka hoʻoikaika kino, a hāʻawi iā ʻoe i ke kūʻokoʻa a me ka hiki ke hoʻokele hou i kou olakino i hiki iā ʻoe ke ola i kahi ola lōʻihi, olakino, a hauʻoli hoʻi. ʻO nā pōmaikaʻi o ke aʻo a me ke kūpaʻa hoʻokele ʻaʻole i pau me ʻoe pū kekahi. ʻIke ʻia kā lākou hopena i nā hanauna e hiki mai ana.

E hoʻomaopopo '

  1. https://health.gov/healthypeople/objectives-and-data/social-determinants-health

2. https://www.thenationshealth.org/content/46/6/1.3

3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5880718/

4. https://www.cnbc.com/2021/03/19/college-graduates-live-longer-than-those-without-a-college-degree.html

5. https://news.yale.edu/2020/02/20/want-live-longer-stay-school-study-suggests