Aihue Identity: Hoemi i ka Poino
I ka makahiki i hala aku nei, ua loaʻa iaʻu kahi pōʻino o ka ʻaihue ʻike kālā. Ua hoʻohana ʻia kaʻu ʻike pilikino e kākau inoa no nā lawelawe kelepona a me ka pūnaewele ma kahi mokuʻāina ʻē aʻe, kahi i loaʻa iaʻu nā leka hōʻiliʻili mai nā mea lawelawe. ʻO kaʻu pilikino, ka helu ʻaiʻē, ka loaʻa kālā, a me ke olakino o ka naʻau i paʻa nui. Ua manaʻo pilikino. Ua huhū a huhū au i ka hoʻoponopono ʻana i kēia haunaele. ʻAʻole like ka leʻaleʻa e like me kēlā ʻāpana o makamaka kahi o Monica i aloha ai i ka wahine nāna i ʻaihue i kāna kāleka hōʻaiʻē (The One with the Fake Monica, S1 E21).
Ua hōʻike ka Federal Trade Commission i ka loaʻa ʻana o 2.2 miliona mau hōʻike hoʻopunipuni mai nā mea kūʻai aku ma 2020! A mai loko mai o ia mea, 1.4 miliona mau hōʻike ma muli o ka ʻaihue ʻike, ma kahi o ʻelua ʻoi aku ka nui ma mua o 2019.*
ʻAʻole hiki iaʻu ke ʻōlelo i koʻu mahalo no ka mea i hana ʻia, akā ʻoiaʻiʻo ua aʻo nui wau mai kēia ʻike. Eia kekahi mau ʻōlelo aʻoaʻo no ka mālama ʻana iā ʻoe iho a me kāu poʻe aloha mai ka ʻaihue ʻike.
E ʻike i:
- E heluhelu e pili ana i nā ʻano like ʻole o ka ʻaihue ʻike (com/ʻano-palekana-hoʻopunipuni/pale-ʻoe iho).
- E ʻike inā hāʻawi kāu mea hana i nā lawelawe palekana ʻike piha a hoʻemi paha. Hāʻawi ʻo Experian a me nā ʻoihana hōʻike hōʻaiʻē ʻē aʻe i nā lawelawe uku, e like me nā hui ʻē aʻe (com/360-reviews/privacy/identity-theft-protection).
- E nānā mau i kāu hōʻike hōʻaiʻē - hiki i nā mea kūʻai ke noi i nā hōʻike hōʻaiʻē manuahi i hoʻokahi manawa i ka makahiki (com/index.action).
E pale i kāu ʻike:
- E hōʻoia i ka ikaika o kāu mau ʻōlelo huna a hoʻonui pinepine ʻia. Inā like ʻoe me aʻu a paʻakikī hoʻi e hoʻomanaʻo i kāu mau ʻōlelo huna, e nānā i kahi lawelawe hoʻokele password kaulana.
- Ke hoʻohana nei i nā kamepiula lehulehu (ʻo ia hoʻi ma ka hale waihona puke, kahua mokulele, a me nā mea ʻē aʻe), mai mālama i kāu ʻōlelo huna a me nā ʻike pilikino ʻē aʻe.
- E makaʻala i nā hoʻāʻo phishing (com/blogs/ask-experian/pehea-e-aalo-phishing-scams/).
- Mai hāʻawi i kāu ʻike pilikino ma ke kelepona.
E hooikaika:
- E hōʻiliʻili i kāu leka i kēlā me kēia lā.
- E ʻoki i nā palapala me ka ʻike pilikino.
- E ʻimi i ke koho o ka hoʻokuʻu ʻana i kāu hōʻaiʻē a kau inoa no nā māka hoʻopunipuni (consumer.ftc.gov/articles/what-know-about-credit-freezes-and-fraud-alerts)
Ke lana nei koʻu manaʻo ʻaʻole e ʻike kekahi o ʻoukou i ka ʻaihue ʻike. Akā inā hana ʻoe, eia nā ʻanuʻu āu e hana ai (identitytheft.gov/ – /Steps). Noho palekana a olakino!
_____________________________________________________________________________________
* Punawai FTC: ftc.gov/news-events/press-releases/2021/02/new-data-shows-ftc-received-2-2-million-fraud-reports-consumers