Kāohi, kali… he aha?
He nui ka poʻe o mākou i lohe i ko mākou mau mākua (a i ʻole nā kūpuna) i ʻōlelo ʻia, "ʻO kahi ʻauneke o ka pale ʻana he pono ke paona o ka hoʻōla." Ua hele mai ka ʻōlelo kumu mai Benjamin Franklin ʻoiai e aʻo ana i nā Philadelphians i hoʻoweliweli ʻia i ke ahi i ka makahiki 1730.
He mana mau ia, ʻoi aku ka maikaʻi i ka mālama ʻana i ko mākou olakino.
Nui ka poʻe i huikau i ke ʻano o ka mālama pale ʻana i ka mālama olakino. Me he mea lā ua hoʻomaopopo mākou ʻo nā mea e like me ka hele wāwae mau a i ʻole ka loaʻa ʻana o ka lāʻau lapaʻau he ʻāpana o ka pale ʻana, akā ʻo ka ʻoiaʻiʻo, ʻoi aku ka nui.
ʻO ka mālama ola kino ka mea āu e hana ai e noho olakino ma mua o kou maʻi. No laila, no ke aha ʻoe e hele ai i ke kauka ke olakino ʻoe? Hiki i ka mālama pale ke kōkua iā ʻoe e noho olakino, hoʻomaikaʻi i kou maikaʻi o ke ola, a hoʻohaʻahaʻa i kāu kumukūʻai mālama ola.
I ka makahiki 2015, ʻewalu wale nō pakeneka o ka poʻe makua ʻAmelika he 35 a ʻoi aku ka nui o ka loaʻa ʻana o nā lawelawe pale lapaʻau kūpono no lākou. ʻAʻole i loaʻa i ka ʻelima pākēneka o nā pākeke kekahi mau lawelawe like. Manaʻo mākou ʻaʻole liʻiliʻi kēia ʻike āpau a ʻoi aku ka nui o kahi āpau i ke komo a i ʻole ka hoʻokō.
No 12 mau mahina e hoʻopili ana i ka makahiki 2022 a me 2023, kokoke i ka hapalua o nā wahine ʻAmelika a pau i hoʻokuʻu i ke olakino pale (e. pilikia ka loaʻa ʻana o kahi hālāwai.
I ka nīnau ʻia ʻana, no ka nui o kēia mau wahine, ʻo ke kumukūʻai kiʻekiʻe o waho o ka ʻeke a me ka paʻakikī o ka loaʻa ʻana o kahi manawa i waena o nā kumu nui o ka nalo ʻana i kahi lawelawe.
He aha ka mea i manaʻo ʻia he mālama pale?
ʻO kāu nānā makahiki - Hiki i kēia ke hoʻokomo i kahi hoʻokolohua kino a me nā hōʻike olakino koʻikoʻi no nā mea e like me ke koko kiʻekiʻe, cholesterol, a me nā kūlana olakino ʻē aʻe. Ma kēia mau kūlana, loaʻa ka mālama pale ʻana i ka ʻimi ʻana a me ka mālama ʻana i nā kūlana ma mua o ka loaʻa ʻana o ka ʻeha.
Nā hōʻike maʻi maʻi - He nui nā maʻi maʻi maʻi, akā naʻe, ʻaʻole nā mea āpau, inā loaʻa i ka wā mua, hiki ke maʻalahi ke mālama ʻia a, ma muli o ka hopena, loaʻa ka nui o ka hoʻōla. ʻAʻole ʻike ka hapa nui o ka poʻe i nā hōʻailona maʻi maʻi i ka wā mua loa, hiki ke mālama ʻia. ʻO ia ke kumu e ʻōlelo ʻia ai ka nānā ʻana i kekahi mau manawa a me nā manawa i kou ola. No ka laʻana, ʻōlelo ʻia e hoʻomaka nā kāne a me nā wahine i ka nānā ʻana i ka maʻi kanesa colorectal e hoʻomaka ana i ka makahiki 45, no kekahi, ʻoi aku ma mua. ʻO nā hōʻike pale ʻē aʻe no nā wahine e pili ana i nā hoʻokolohua Pap a me nā mammograms, e pili ana i ka makahiki a me ka pilikia olakino. Inā he kāne ʻoe, hiki iā ʻoe ke kamaʻilio me kāu kauka e pili ana i nā pono a me nā pōʻino o ka nānā ʻana i ka prostate.
Nā lāʻau lapaʻau kamaliʻi – ʻO nā lāʻau lapaʻau no nā keiki, ʻo ia ka polio (IPV), DTaP, HIB, HPV, ka maʻi hepa A me B, ka maʻi ʻaʻai moa, ka ʻāʻī a me ka MMR (mumps and rubella), COVID-19, a me nā mea ʻē aʻe.
ʻO nā lāʻau lapaʻau makua - Loaʻa i ka Tdap (tetanus, diphtheria, a me ka pertussis) nā mea hoʻoikaika a me nā lāʻau lapaʻau kū'ē i nā maʻi pneumococcal, shingles, a me COVID-19.
ʻO ka pana maʻi maʻi makahiki - Hiki ke kōkua i nā pana flu e hōʻemi i kou pilikia o ka loaʻa ʻana o ka maʻi maʻi a hiki i ka 60%. Inā loaʻa ʻoe i ka maʻi maʻi maʻi, ʻo ka loaʻa ʻana o ka maʻi maʻi flu hiki ke hōʻemi nui i ka manawa o nā hōʻailona maʻi maʻi koʻikoʻi e hiki ke alakaʻi i ka hale maʻi. ʻO ka poʻe me kekahi mau maʻi maʻi mau, e like me ka hānō, ua pilikia loa lākou i ka maʻi maʻi.
Na ka US Preventive Services Task Force (USPSTF a i ʻole Task Force) e hana i nā ʻōlelo paipai e pili ana i nā hōʻike e pili ana i nā lawelawe pale e like me ka nānā ʻana, ka ʻōlelo aʻo ʻana, a me nā lāʻau lapaʻau. Hoʻokumu ʻia nā ʻōlelo aʻoaʻo Task Force no nā ʻoihana mālama mua e nā limahana mālama mua.
ʻOi aku ka maikaʻi o ka mālama ʻana i ka poʻe ma mua o ka maʻi.
ʻAe, loaʻa nā lāʻau lapaʻau palekana no nā maʻi maʻi he nui; ʻO kēia ka hoʻopaʻa ʻana ma mua o ka hiki ʻana mai o ka maʻi (i kapa ʻia ʻo ka pale mua ʻana), ka ʻimi ʻana a me ka mālama ʻana i ka maʻi i ka wā mua (ka pale ʻana i ke lua), a me ka mālama ʻana i ka maʻi e hoʻolōʻihi a mālama paha i ka maʻi mai ka ʻoi aʻe o ka maʻi. Pili kēia mau hana i nā kūlana olakino, e like me ka hopohopo a i ʻole ke kaumaha, a me nā kūlana olakino ʻē aʻe. Eia hou, ke hui pū ʻia me nā hoʻololi o ke ʻano o ke ola, hiki iā ia ke hōʻemi nui i ka nui o ka maʻi maʻi a me ke kīnā a me ka make e pili ana me ia. Eia naʻe, ua ʻike mākou i ka mālama ola kino ʻaʻole i hoʻohana nui ʻia kēia mau lawelawe ʻoiai ke kaumaha kanaka a me ka hoʻokele waiwai o nā maʻi maʻi.
ʻAʻole maopopo mākou i ka underutilization o nā lawelawe pale. ʻO mākou, ma ke ʻano he mea hoʻolako, hiki ke hoʻopilikia ʻia e ka wikiwiki o kēlā me kēia lā o ka mālama mua. Pono ka nui o nā lawelawe i manaʻo ʻia e hoʻolālā a hoʻopuka. He hopena nō hoʻi kēia o ka hemahema o ka ʻāina i ka limahana mālama mua.
He mea koʻikoʻi ka pale ʻana i nā maʻi a me nā ʻeha i ka hoʻomaikaʻi ʻana i ke olakino o ʻAmelika. Ke hoʻokomo mākou i ka pale ʻana, ua māhele ākea nā pōmaikaʻi. Ke ulu nei nā keiki ma nā wahi e hoʻoulu ai i ko lākou ulu ʻana i ke olakino, a huahua a olakino nā kānaka i loko a ma waho o ka wahi hana.
Eia ke oki
Pono ka pale ʻana i ka maʻi ma mua o ka ʻike e hana ai i nā koho olakino. He mea koʻikoʻi ka ʻike, akā pono nā kaiāulu e hoʻoikaika a kākoʻo i ke olakino ma nā ʻano ʻē aʻe, no ka laʻana, ma ka hana maʻalahi a me ke kumukūʻai i nā koho olakino. E kūleʻa ana mākou i ka hoʻokumu ʻana i nā kaiapuni kaiāulu olakino inā “maʻemaʻe a palekana ka ea a me ka wai; i ka wā e palekana ai ka hale a me ke kumukūʻai; i ka wā e hāʻawi ai ka halihali a me nā ʻoihana kaiāulu i ka manawa e hana ai a palekana; ke hāʻawi nā kula i nā keiki i ka meaʻai olakino a hāʻawi i ka hoʻonaʻauao kino maikaʻi; a ke hāʻawi aku nā ʻoihana i nā kūlana hana olakino a palekana a loaʻa i nā papahana olakino holoʻokoʻa. Hāʻawi nā ʻāpana āpau i ke olakino, me ka hale, ka halihali, ka hoʻonaʻauao, a me ka mālama moʻomeheu.
E hoʻomau i ka loaʻa ʻana o ka mālama pale e pono ai
E hoʻomau i ka mālama ʻana i kāu uhi olakino i hiki iā ʻoe ke hoʻomau i ka loaʻa ʻana o ka mālama pale āu e pono ai. Ke loaʻa iā ʻoe kāu ʻeke hōʻano Medicaid i ka leka uila, hoʻopiha a hoʻihoʻi i ka manawa, a e hoʻomau i ka nānā ʻana i kāu leka uila, leka uila, a pahu leta PEAK a e hana i ka wā e loaʻa ai nā leka kūhelu. Aʻo hou mai maanei.
aafp.org/news/health-of-the-public/ipsos-women-preventive-care.html
healthpartners.com/blog/preventive-care-101-what-why-and-how-much/
cdc.gov/pcd/issues/2019/18_0625.htm
hhs.gov/sites/default/files/disease-prev
uspreventiveservicestaskforce.org/uspstf/about-uspstf/task-force-at-a-glance