Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility Tsiba kwisiqulatho main

Unxibelelwano phakathi kweMpilo yakho, ukuFunda, kunye neMali

"Into emnandi ngokufunda kukuba akukho mntu unokukuhlutha" - BB King

le blog blog igubungela iindidi ezintlanu zoQinisekiso lwezeMpilo (SDoH), njengoko kuchaziwe Abantu abasempilweni 2030. Njengesikhumbuzo, zezi: 1) abamelwane bethu kunye neendawo ezakhiweyo, 2) ukhathalelo lwempilo kunye nolwezempilo, 3) imeko yezentlalo kunye noluntu, 4) imfundo, kunye no-5) uzinzo kwezoqoqosho.1 Kule posi, ndingathanda ukugxila kwimpembelelo enokuthi imfundo nozinzo lwezoqoqosho lube nayo komnye nomnye, kwaye emva koko, iziphumo zethu zempilo.

Imfundo ichazwe “njengoyena mntu ubalulekileyo onokuguqula imeko yezempilo.”2 Uluvo lokuba imfundo iyamanyanisa uzinzo lwezoqoqosho lomntu wonke kunye nempilo iphandwe kakuhle kwaye iyaqinisekiswa. Kuqinisekisiwe ukuba abantu abanamanqanaba aphezulu emfundo baphila ixesha elide kwaye banempilo ngokubanzi kwaye bonwabile kunabo bangenayo.3

Imfundo ikwadityaniswa nexesha lokuphila. Uphando olwenziwe ePrinceton lubonakalisile ukuba abantu baseMelika abanesidanga sekholeji bahlala ixesha elide kunabo bangenayo. Baye bahlalutya phantse i-50 yezigidi zeerekhodi zokufa ezivela kwi-1990 ukuya kwi-2018 ukuqonda ukuba umntu oneminyaka eyi-25 unokuba nako ukufikelela kwiminyaka eyi-75. Bafumanise ukuba abo banesidanga sasekholejini baphila, ngokomndilili, iminyaka emithathu ubude.4 Uphononongo olude olwenziwe kwiYale School of Medicine lufumanise ukuba kubantu ababalandele ngaphezulu kweminyaka engama-30, “i-3.5% yezifundo ezimnyama kunye ne-13.2% yezifundo ezimhlophe ezinesidanga esiphakamileyo okanye ezingaphantsi zisweleke ngexesha lesifundo [kanti kuphela] 5.9 % yezifundo zabantsundu kunye ne-4.3% yabamhlophe abanezidanga zekholeji abaswelekileyo. ”5

Kutheni le nto, kwaye yintoni malunga nokuba nemfundo esenza ukuba siphile ixesha elide kwaye sisempilweni?

Ngokutsho kweFundamental Cause Theory, imfundo kunye nezinye izinto zentlalo (funda i-SDoH) zingundoqo kwimpilo yethu kuba “zichonga ukufikelela kuninzi lwezixhobo ezinjengezengeniso, ubumelwane obukhuselekileyo, okanye indlela yokuphila esempilweni, zonke ezo zinto ukukhusela okanye ukuphucula impilo. ”2 Enye ithiyori, uHlumelo loLuntu, inxibelelanisa imfundo ngokuthe ngqo nokunyusa uzinzo kwezoqoqosho ngokuthi imfundo “lutyalo-mali olunomvuzo ngokwanda kwemveliso.”2

Eyona nto ibalulekileyo, ukuba nenqanaba eliphezulu lemfundo kukhokelela kufikelelo olonyukayo kwizinto ezinefuthe elihle kwimpilo yethu. Kuthetha ulwazi olungaphezulu, ngakumbi izakhono, kunye nezixhobo ezingaphezulu zokuphumelela. Ngale nto, kuza amathuba amakhulu engqesho kunye nokukhula kwemisebenzi. Ukufumana umvuzo ophezulu kuthetha ukuzinza kwezoqoqosho kuwe, kusapho lwakho nakwikamva losapho lwakho. Ngokudibeneyo, imfundo kunye nozinzo lwezoqoqosho zikunika amandla okuhlala kwindawo entle nekhuselekileyo, ngokunokwenzeka nengxolo encinci kunye nongcoliseko lomoya. Bayakuvumela ukuba uchithe imali eninzi ekuthengeni ukutya kunye nemikhwa esempilweni njengokutya nokuzilolonga, kwaye ikunike inkululeko kunye nokukwazi ukugxila ngakumbi kwimpilo yakho ukuze uphile ubomi obude, obunempilo nobonwabisayo. Izibonelelo zemfundo kunye nozinzo lwezoqoqosho azipheli ngawe, nazo. Iimpembelelo zabo ziviwa kwizizukulwana ezizayo.

Ucaphulo

  1. https://health.gov/healthypeople/objectives-and-data/social-determinants-health

2. https://www.thenationshealth.org/content/46/6/1.3

3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5880718/

4. https://www.cnbc.com/2021/03/19/college-graduates-live-longer-than-those-without-a-college-degree.html

5. https://news.yale.edu/2020/02/20/want-live-longer-stay-school-study-suggests