Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility Faapasi i mataupu autu

Masina Fa'aliga Fa'amanu'a Fai'ai – Fa'ailoaina le Fa'amoemoe

O le masina o le Faʻaaliga Faʻaleagaina o le Brain e matauina ia Mati i tausaga taʻitasi e faʻalauiloa ai e uiga i manua o le faiʻai faʻaleagaina (TBIs), o latou aʻafiaga i tagata taʻitoʻatasi ma nuʻu, ma le taua o le puipuia, faʻaaloalogia, ma le lagolago mo i latou ua afaina. O lenei masina faʻalauiloa e faʻamoemoe e faʻaleleia le malamalama, lagona alofa, ma taumafaiga faʻamalosi e faʻaleleia taunuʻuga mo tagata taʻitoʻatasi e aʻafia i manuʻa o le faiʻai.

Ua 10 tausaga talu ai talu ai na ou mafatia i se manu'a tigaina o le fai'ai. O le mea moni faʻateʻia o le i ai o se TBI na taofia aʻu i se nofoaga o le fefe na taofia ai aʻu mai le avanoa e toe lelei ai. I le fautuaga a laʻu neurologist, o le na iloa loʻu toilalo ma le faaletonu o le mafaufau ma le tapulaʻa o vailaʻau i Sisifo i le tautalagia, na amata ai ona ou suʻesuʻeina gaoioiga e iloa e faʻaosofia ai tomai faʻapitoa, e pei o le mafaufau loloto ma faatufugaga. Talu mai lena taimi, ua ou atiina ae se faʻataʻitaʻiga mafaufau loloto malosi ma faifai pea ma valivali masani ma faia isi ata vaaia. E ala i aafiaga patino, ua ou molimauina ai le le mafuatiaina o faamanuiaga o gaoioiga uma e lua.

O fa'amaoniga mai su'esu'ega o le mafaufau loloto ua fa'ailoa mai ai o le mafaufau loloto e iai le malosi e toe fa'afo'i ai ta'amilosaga o fai'ai, e i'u ai i a'afiaga lelei e le gata i le soifua maloloina o le mafaufau ma le fai'ai ae fa'apea fo'i le soifua manuia lautele o le tino. O le manatu o le amataina o le mafaufau loloto na foliga faigata i le taimi muamua. E mafai faapefea ona ou nofo filemu ma filemu mo se taimi umi? Na ou amata i le tolu minute, ma i le 10 tausaga mulimuli ane, ua avea ma masani i aso taitasi ou te faasoa atu i isi. Faafetai i le mafaufau loloto, e mafai ona ou galue i se tulaga maualuga atu nai lo le mea na manatu muamua e mafai e ui lava i aafiaga i nisi vaega o loʻu faiʻai.

E le gata i lea, na ou toe faʻaleleia oʻu lagona o le tofo ma le sogisogi, lea na aʻafia uma i le manuʻa. Na mautinoa e loʻu fomaʻi neura talu ai ou te leʻi toe faʻaleleia oʻu lagona i le tausaga, e foliga mai o le a ou le toe maua. Peitaʻi, e ui ina sa leʻi naunau e pei ona sa iai muamua, ae ua toe foʻi uma lagona e lua.

Ou te leʻi manatu lava o aʻu o se tusiata, o lea na ou fefe ai pe a fautuaina le ata. E pei lava o le mafaufau loloto, sa amata lemu. Na ou faia se ata ma iloa ai o le gaioiga faigofie o le fatuina na faaosofia ai se manao e alu atili i isi ituaiga faatufugaga. O faatufugaga ua aumaia ia te au se aofaiga tele o le olioli ma le faamalieina. Ua faia e le Neuroscience le tele o suʻesuʻega i lagona lelei ma le faiʻai. Neuroplasticity e faasino i le vaivai o le faiʻai ma le mafai ona suia e ala i le poto masani. O le i'uga o lagona lelei e fa'atupuina e faatufugaga, ua atili ai ona fetu'una'i ma fetuutuuna'i lo'u fai'ai. I le faia o faatufugaga, ua ou siitia ai galuega mai vaega ua faaleagaina o lo'u fai'ai i vaega e lei faaleagaina. E ta'ua lea o le palasitika galue. E ala i le mauaina o tomai faatufugaga, ua ou suia lelei ai le fausaga faaletino o lo'u fai'ai e ala i le aoaoina, o se mea e ta'ua o le structural plasticity.

O le i'uga pito sili ona taua o le alu atu i tua atu o fa'ama'i i Sisifo e fa'amalolo ai lo'u fai'ai o le loto matala ma le fa'amalosi'au ua ou maua. Aʻo leʻi faia le TBI, sa ou matua saisai lava i vailaau i Sisifo. Sa ou manao moni lava i se faaleleiga vave. Sa ou aioi atu i vailaau faapapalagi e aumai ia te au se mea e faaleleia ai aʻu, ae sa faamalosia aʻu e faaaogā isi auala e alu ai le taimi. Sa ou masalosalo pe a oo mai i le mana o le mafaufau loloto. Na ou iloa e mafai ona toʻafilemu, ae e mafai faapefea ona faaleleia loʻu faiʻai? Ina ua fautuaina le faatufugaga, o la'u tali vave lava e le o a'u o se tusiata. O o'u manatu uma e lua ua faamaonia le sese. E ala i le fa'amalosi ma le mafaufau matala, ua ou iloa ai o le tele o auala e mafai ona fa'aleleia atili ai lo'u fai'ai ma le manuia lautele.

A o ou matua, ua faateleina loʻu mautinoa e uiga i loʻu lumanaʻi ma le soifua maloloina o loʻu faiʻai. Ua ou faailoa atu ia te a'u lava e ala i metotia ma mausa na ou atiina ae, o loo i ai so'u aafiaga i le auala o loo fesootai ai lo'u fai'ai; Ou te leʻi faamavae i aafiaga o le matua. Ou te faʻamoemoe o loʻo faʻamalosia loʻu ala faʻamalolo, ma o le mea lea ou te matua tuuto atu ai i le faʻasoaina atu o ou tuʻinanau mo le mafaufau loloto ma faatufugaga i tagata uma.

Neuroscience Faʻaalia Mea lilo o Faʻamanuiaga a le Mafaufauga Loloto | Scientific American

Neuroplasticity: Fa'afefea ona Suia e le Aafiaga le Fai'ai (verywellmind.com)