Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility Faapasi i mataupu autu

Puipuiga: Tamaloa Manaia, Fafine Atamamai

A o ou i ai i le kolisi, sa ou manaʻo e avea ma se tagata aʻoga faamauina. O taumafa maloloina ma faamalositino masani o mea taua ia i le puipuia mai le tele o faamai mo tamaitai ma alii, ma sa ou manatu o le avea ma se taumafataga e aoga tele e le gata ia te aʻu ma aʻu tagata mamai, ae maise o loʻu aiga ma uo. Ae paga lea, ou te le lelei tele i le matematika po o le saienisi, o le mea lena sa le aoga mo aʻu, ae ou te faʻaaogaina pea le malamalama na ou piki mai le tele o soifua maloloina ma meaʻai vasega ma internships e taumafai ai e fesoasoani i loʻu aiga ma uo ina ia soifua maloloina.

Ou te faapitoa lava le faʻamuamua i le fesoasoani atu i tamaloloa i loʻu olaga ia soifua maloloina: loʻu tama, loʻu tuagane, ma le ma loʻu uso. Aisea? Ona e maualalo le faʻamoemoe o le tamaʻitaʻi nai lo fafine - i le averesi, o aliʻi e feoti i le lima tausaga laiti nai lo fafine.1  Aua e ono feololo tagata ona o le tele o le 10 mafuaʻaga o le oti, o le tele o ia mea e mafai ona puipuia, e aofia ai le maʻi suka, fatu fatu, ma le ate ma fatuga fatu.2 Ma talu ai o tamaloloa e 'alo ese mai le vaʻai o latou fomaʻi, ma o le vaʻaia o se fomaʻi o se mea taua i le puipuia.3 E tele lava ina faʻapea e sauaina tamaloloa pe a o i fafo. Lelei, sa ou faia lena mea mulimuli, ae e moni mo tamaloloa i loʻu olaga i le sili ifo!

O se tasi o pese e sili ona ou fiafia iai o le Grateful Dead, ma e masani ona latou lipotia se pese e taʻua "Man Smart, Woman Smarter." E ui ou te le matua ioeina ma ou te le o lagolagoina le tasi itupa i luga o le isi i soo se auala, e tatau ona ou taʻutino atu o saienisi fautua mai o fafine e "sili atu le poto" i puipuiga nai lo alii. O se mea lelei lea mo le soifua maloloina o fafine i lona aotelega, ae o lona uiga e mafai foi ona tatou fesoasoani i aliʻi i o tatou olaga ia faʻalelei atili ma atamamai i le puipuiga.

Ma o Iuni o se taimi sili e amata ai: o le Tagata Soifua Maloloina Masina, lea e taulai atu i le faʻalauiloaina o le iloa o faʻafitauli o le soifua maloloina ma faʻamalosia le vave iloa ma le togafitia o faʻamaʻi mo alii ma tama.

Oute taumafai e faʻamanatu i loʻu tama, tuagane ma le tama le faʻaipoipoga ole auala faigofie e te ola maloloina ai e aunoa ma lou ula. E faigata atu lenei mea nai lo le leo, ae e taua tele! Ou te taumafai e fesoasoani ia latou faia filifiliga maloloina mo meaʻai (ua valaʻau aʻu e loʻu tama i lana meaʻai o meaʻai), faʻamalosi latou e fai faʻamalositino ma aʻu tusa lava pe o le mea mulimuli latou te mananaʻo e fai, pe faʻamanatu ia latou e fai le sunscreen i taimi uma latou te o ai i fafo (aemaise lava pe a sa latou asiasi mai ia te aʻu iinei i Colorado, aua matou te o mai mai Niu Ioka ma o le Colorado sun e malosi (STRONG)).

Ou te taumafai foi ia mautinoa latou o e vaʻai fomaʻi ma fomaʻi faʻafomaʻi masani ona tumau i luga o le ala ma puʻeina soʻo se tamaʻi mataupu ae latou te leʻi avea ma faʻafitauli tele. Atonu latou te mauaina tele faʻanoanoa, aemaise lava pe a ou i ai i le pito i luga o meaʻai mata, ae latou te iloa ona ou te matua popole ia i latou ma ou manaʻo ia latou tumau maloloina. Latou te ono le faʻalogo mai ia te aʻu i taimi uma, ae ou te taumafai pea, aemaise lava ile masina ole soifua maloloina o tagata. Lenei masina, ia tatou faia uma se taumafaiga malamalama e faʻamalosia ai alii i o tatou olaga e amata atiaʻe ai soifua maloloina lelei e mafai ona oʻo atu i soifua maloloina. E oʻo lava i mea laiti e mafai ona fesoasoani e fai se eseʻesega ma liua faʻamatalaga i luga!

punaoa

  1. Harvard Health Publishing, Harvard Medical School: Aisea e masani ai ona maliliu muamua tamaloloa nai lo fafine - 2016: https://www.health.harvard.edu/blog/why-men-often-die-earlier-than-women-201602199137
  2. Tagata Soifua Maloloina Network: Mafuaʻaga Mafuaʻaga o le Oti e ala i Tauvaga, Feusuaiga, ma Atunuu - 2016: https://www.menshealthnetwork.org/library/causesofdeath.pdf
  3. Cleveland Clinic Newsroom: Cleveland Clinic Survey: E faia e tagata toetoe lava o soo se mea e aloese ai mai le alu i le fomai - 2019: https://newsroom.clevelandclinic.org/2019/09/04/cleveland-clinic-survey-men-will-do-almost-anything-to-avoid-going-to-the-doctor/